تحلیل گفتمان سیاستی مواجهه با فناوری های نوظهور اطلاعاتی و ارتباطی در ایران

هدف پژوهش حاضر، شناخت و تحلیل گفتمان های غالب در متون سیاستی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با فناوری های نوظهور اطلاعاتی و ارتباطی بوده است. برای نیل به این هدف و پاسخ به سوالات فوق، از روش تحلیل گفتمان انتقادی استفاده شده است. با توجه به آنکه ظهور فناوری های ویدیو، ماهواره، اینترنت و رسانه های اجتماعی، سبب ایجاد چالش های عمومی در عرصه سیاست گذاری شده ، متناسب با روش پیشنهادی فرکلاف، متن سیاست ها و مصوبات قانونی مرتبط با این فناوری ها، در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مورد تحلیل قرار گرفته و دو گفتمان اصلی «فناوری هراسی» و «پذیرش ابزارگرایانه» شناسایی شده است. در هر دو گفتمان، ارزش شالوده ای در تدوین سیاست های ارتباطی، در درجه نخست حول محور «صیانت از فرهنگ و هویت اسلامی و ملی» بوده؛ اما در هر یک از این دو گفتمان، چگونگی تاثیرگذاری فناوری های ارتباطی بر فرهنگ اسلامی و ایرانی، به گونه متفاوتی برساخت شده است. یافته ها نشان می دهد در هر دو گفتمان و دستورکارهای سیاستی برآمده از آنها، خواسته ها و مشارکت فعالانه مردم و فعالان بخش خصوصی، تا حد زیادی نادیده گرفته شده است. امروزه، زندگی روزمره و کسب وکار مردم بر بستر فناوری های نوظهور رسانه ای جریان دارد و بنابراین چنین سیاست هایی، ممکن است موانع جدی بر سر کارکردهای اساسی زندگی مردم ایجاد کند. در نتیجه، پیشنهاد پژوهش حاضر، درک چندجانبه از سیاست های نظارتی و تنظیمی برای مواجهه فعالانه با فناوری های نوظهور اطلاعاتی و ارتباطی و به تعبیر بهتر گذار به حکمرانی تنظیم گرانه فناوری در کشور خواهد بود.