شبکه مضامین مرتبط با ولایت امام علی مبتنی بر تحلیل مضمون احادیث کتاب کفایه الاثر
از جمله کتب حدیثی مغفول واقع شده در طول تاریخ اسلام، کتاب کفایه الاثر فی النص علی الایمه الاثنی عشر است که هم زمان با عصر تالیف کتب اربعه شیعه نوشته شده است. خزاز رازی که از جمله محدثان برجسته قرن چهارم هجری است، به منظور اثبات امامت و وصایت اهل بیتk در این کتاب اقدام به جمع آوری احادیث به ترتیبی خاص نموده که نشان می دهد گویا مخاطبان اولیه اش، مخالفان مذهب شیعه اثناعشری بوده اند. از آنجا که برخی عالمان در طول تاریخ، احادیث این کتاب را تضعیف کرده و به آن توجه جدی نداشته اند، در این مقاله پژوهشی تلاش شده است به منظور اعتبارسنجی متنی و محتوایی احادیث، با استفاده از روش «تحلیل مضمون» به استخراج مضامین و مقوله های کلیدی احادیث این کتاب پرداخته و ضمن استخراج شبکه مضامین احادیث کتاب، مویدات تمامی مضامین مطرح از منابع معتبر مثل قرآن کریم و دیگر کتب حدیثی بیان شود. شبکه مضامین استخراج شده از تحلیل مضمونی احادیث بیانگر رابطه محوری ولایت با توحید، نبوت پیامبر، تقوای الهی، تسلیم حق بودن، ایمان و حقیقت عبادت است. مهم ترین مقوله های طبقه بندی شده از شبکه مضامین نیز وصایت، ولایت، امامت و وارث بودن امام علیR بعد از پیامبر اکرم2 است. از آنجا که تایید محتوای این کتاب نقش مهمی در اعتبارسنجی متنی و معرفی مجدد آن در جامعه اسلامی دارد، ضرورت انجام این پژوهش و کاربردی بودن آن مشخص می شود.
امام علیR ، ولایت ، وصایت ، تحلیل مضمون ، کفایه الاثر
-
تحلیل محتوای روایات علوی و نقد عقاید اهل نهروان از اولین قتل تکفیری اهل نهروان تا پایان جنگ نهروان
نصیبه السادات بحرالعلومی*، بی بی سادات رضی بهابادی،
فصلنامه شیعه شناسی، پاییز 1402 -
الگوی جامع ولایت پذیری از منظر امام علی علیه السلام بر مبنای تحلیل محتوای خطبه قاصعه
فتحیه فتاحی زاده، *، صدیقه کاشفی
نشریه پژوهش های نهج البلاغه، بهار 1403 -
اعتبارسنجی منابع حدیثی در پرتو تحلیل مضامین فراگیر (مطالعه موردی احادیث کتاب کفایه الاثر)
*،
نشریه مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، پاییز 1401