بررسی فعالیت کشندگی اسانس اندام های هوایی گیاه مشگک (Ducrosia anethifolia DC. Boiss) بر پروتواسکولکس های کیست هیداتید در شرایط برون تنی

 مشگک که از خانواده چتریان است، گیاهی دوساله، پایا، به رنگ سبز مات یا متمایل به آبی، دارای ارتفاع حدود3010 سانتی‏متر بوده که در قسمت پایین منشعب و بدون کرک می‏باشد. از این گیاه، در طب سنتی ایران، جهت تسکین درد و رفع التهاب استفاده شده و اثرات ضد میکروبی آن علیه باکتری‏های گرم مثبت، مخمرها و برخی درماتوفیت‏ها گزارش شده است. هدف از این پژوهش تعیین و بررسی فعالیت کشندگی اسانس اندام‏‏های هوایی گیاه مشگک بر پروتواسکولکس‏های کیست هیداتید در شرایط برون‏‏تنی بود.

 این یک مطالعه تجربی می‌باشد که در سال 1400 بر روی پروتواسکولکس‏های جدا شده از کیست‌های آلوده گوسفندی که از کشتارگاه یاسوج جمع‌آوری شدند، انجام شد، سپس گیاه مشگک تهیه و فرآوری اسانس در آزمایشگاه مرکز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج با استفاده از دستگاه تقطیر با آب، طرح کلونجر صورت گرفت. هم‌چنین ترکیبات عمده گیاه به وسیله کروماتوگرافی گازی‌ طیف‌سنجی جرمی تعیین گردید؛ سپس درصد پروتواسکولکس‌کشی غلظت‌های 10، 5، 5/2، 25/1 و 625/0 میکرولیتر بر میلی‌لیتر اسانس گیاه مشگک در شرایط برون تنی در زمان‌های 5، 10، 15 و 30 دقیقه با استفاده از شمارش پروتواسکولکس‏های مرده با رنگ‌آمیزی حیاتی ایوزین 1/0 درصد تعیین شد. داده‏های جمع‌آوری شده با استفاده از آزمون آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل شدند.

یافته‏ ها:

 نتایج مربوط به کروماتوگرافی گازی‌ طیف سنجی جرمی انجام شده بر روی اسانس گیاه مشگک نشان داد که از بین ترکیبات عمده موجود در اسانس‌ گیاه فوق‌الذکر، بیشترین ترکیب، Decanal، Dodecanal، α-pinene و (2E)–Dodecenal بود. اثر اسکولیسیدالی بهینه(کشندگی صد درصد در کمترین مدت زمان مواجهه با کمترین غلظت) در مدت زمان 5 دقیقه مواجهه پروتواسکولکس‌ها با غلظت 25/1 میکرولیتر بر میلی‏لیتر اسانس گیاه مشگک بوده است (05/0>p).

نتیجه‏ گیری:

 اسانس گیاه مشگک دارای اثر اسکولیسیدالی قوی بوده و در صورت تایید نتایج این مطالعه در پژوهش‌های آتی درون‏تنی و اطمینان از عدم سمیت آن می‏توان از آن به عنوان یک ماده پروتواسکولکس‏کش استفاده کرد.