بررسی نقش قصص قرآنی در معرفی صفات پیامبران (مقدمه ای بر تفسیر موضوعی سوره ای انبیاء بر اساس تفسیر المیزان)

ازآنجاکه قرآن کتاب هدایت است،عنایت خاصی به تقویت بینش تاریخی مسلمانان داشته است.قصص قرآنی نشان برجسته بینش تاریخی قرآن بوده است.بخش اعظمی از آیات و معارف قرآن اختصاص به داستان پیامبران دارد.یکی از شیوه‏های ظریف و متنوع در فهم و بیان معارف قرآن کاربرد«قصه‏های قرآنی» است. بدون شک ، قصص قرآنی یکی از وجوه برجسته اعجاز قرآنی تلقی شده وهم چنین یکی از جالب‌ترین مباحث علوم قرآنی است.اهداف قرآن را می‌توان در قصص نیز مشاهده نمود.قرآن خود، هدف از بیان داستان‌ها را درس گرفتن انسان‌ها معرفی کرده و درآیات فراوانی، به تامل در سرگذشت پیشینیان، سفارش کرده است. داستان‌های قرآنی،بر اساس آموزه‌های قرآن واقعیت‌هایی هستند که خردمندان از آن‌ها عبرت می‌گیرند و موجب هدایت مومنان می‌شود.براین اساس هدف مقاله حاضر بررسی نقش قصص قرآنی در معرفی صفات پیامبران (با تکیه‌بر سوره انبیاء)خواهد بود. نتایج پژوهش درباره هدفمندی سوره انبیاء بر اساس تفسیر المیزان معرف آن بوده که غرض سوره «گفتگو پیرامون مسیله نبوت است که مسیله توحید و معاد را زیربنای آن قرار داده است».از بیست‌وپنج پیامبری که نام آن‌ها در قرآن آمده، نام هفده پیامبر در این سوره ذکرشده‌اند:حضرت موسی(ع)،هارون،ابراهیم،لوط، اسحاق، یعقوب، نوح، داود، سلیمان، ایوب، اسماعیل، ادریس، ذوالکفل، یونس(ذوالنون)، زکریا، یحیی.افزون براین از پیامبر اسلام (ص) و حضرت عیسی (ع)نیز بدون ذکر نام سخن رفته است.در این سوره بیشترین نام پیامبران گزارش‌شده است،به همین دلیل این سوره را «انبیاء» نامیده‌اند.نتایج نهایی پژوهش نشان داده که 40آیه به«قصص پیامبران(نبوت عامه) » و19آیه به «پیامبر اکرم(ص)(نبوت خاصه)»پرداخته‌شده است.اختصاص53 درصد سوره انبیاء به موضوع «نبوت (عامه و خاصه) »معرف تناسب غرض سوره بر اساس تفسیر المیزان (موضوع نبوت) با قصص قرآنی بوده است.سوره انبیاء مصداق نقش قصص قرآنی در معرفی صفات پیامبران الهی است.ماهیت مباحث قصص قرآنی آن از نوع « معرفی صفات پیامبران الهی» بوده و کمتر به مباحث حوزه گفتمان بین پیامبران و اقوام مربوطه پرداخته‌شده است. درمجموع 20صفت پیامبران شناسایی‌شده که در دودسته صفات(منتسب به خداوند و منتسب به خود پیامبران) سنخ شناسی شده‌اند. پنج ویژگی که بیشترین صفات معرفی‌شده پیامبران در سوره انبیاء بوده‌اند عبارتنداز ازصالحین بودن،مشمول رحمت الهی شدن،نجات خداوندی،استجابت خداوندی و ندای پیامبران باخداوند.