بررسی تاثیر کالبد شهری بغداد بر سلامت ساکنان آن با تکیه بر دوره اول عباسی

 بغداد، به عنوان پایتخت دولت عباسیان به مدت پنج قرن، از شکوه و آبادانی فراوانی در تمدن اسلامی و حتی تمدن عصر خویش برخوردار بوده است. خلفای عباسی از همان ابتدای ساخت شهر بغداد، توجه زیادی به ساختار شهری درست و مناسب آن داشتند، به طوری که منصور عباسی در ساختن این شهر، معماران، منجمان و حتی متخصصان بسیاری را به خدمت گرفت، اما با وجود تلاش‌های صورت گرفته، ساختار شهری بغداد به گونه‌ای پیش رفت که به عنوان عامل عمده‌ای در شیوع بیماری‌ها و مرگ و میرهای زمان خود شناخته شد. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تبیین نقش ساختار جغرافیایی و بررسی ساخت و سازهای شهری بغداد، به بررسی میزان مرگ و میر این شهر در دوره اول حکومت عباسی پرداخته است.

 مفاد اصلی این پژوهش، داده‌های برگرفته از منابع دست اول تاریخ اسلام است که شامل منابع تاریخی، کتب جغرافیایی و متون تاریخ پزشکی بوده است. همچنین از پژوهش‌های جدید در راستای اوضاع اجتماعی عباسیان در قالب مقالات استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت تاریخی تحلیلی است و جمع‌آوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای صورت گرفته است.

ملاحظات اخلاقی: 

صداقت و امانتداری در ارایه گزارش و انتشار مطالب، رعایت گردیده است.

یافته‌ها:

 به نظر می‌رسد کالبد شهری بغداد همیشه عامل رونق و آبادانی زندگی مردمان آن نبوده است، بلکه ساخت و سازهای متراکم و غیر اصولی آن به تدریج درگسترش عوامل بیماری‌زا و نهایتا افزایش میزان مرگ ‌و میر در دوره اول حکومت عباسی تاثیر به سزایی داشته است.

نتیجه‌گیری:

 بر اساس نتایج به دست‌آمده در این پژوهش، بافت جغرافیای مصنوع شهر بغداد در قالب عواملی چون ساختار شهری (کوچه‌ها، معابر شهری)، شکل ساختمان‌های مسکونی، خیابان‌ها، بازارها، زندان‌ها، حمام‌ها، آب‌انبارها، چاه‌ها و... یا وقوع حوادثی چون آتش‌سوزی و گسترش آن به دلیل ساختار چوبی پل‌ها در بغداد، در افزایش عوامل بیماری‌زا نقش زیادی داشته‌اند که در نتیجه سبب افزایش شمار مرگ و میر در بغداد در دوره عباسیان شده است.