تحلیل انتقادی گفتمان در ساقی نامه رضی الدینآرتیمانی با رویکرد فرکلاف

تحلیل انتقادی گفتمان یا تحلیل کلام، یک گرایش بین رشته ای است که برشی از متن را در یک دوره تاریخی خاص بررسی می-کند؛ از شناخته شده ترین رویکردهای تحلیل انتقادی، رویکرد فرکلاف است که در پی چگونگی و چرایی کاربرد زبان و کارکردهای واحد زبانی است فرکلاف کنش های گفتمانی را واسط میان اجتماع و گفتمان می دانست و با مطالعه بر زبان و تمرکز بر آن به روابط پنهان در متن و کردارهای اجتماعی موثر، دست یافته است. یکی از متون قابل تامل با تکیه بر تحلیل انتقادی فرکلاف ساقی نامه رضی الدین آرتیمانی است که در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین، نکات گفتمانی طریقت تصوف، مذهب تشیع و ایدیولوژی های نهفته در کردار اجتماعی و مناسبات قدرت در عصر شاعررا آشکار کرد. در پژوهش حاضر، ساقی نامه آرتیمانی به عنوان یک متن گفتمانی، پیش فرض های طبیعی شده و هژمونیک صاحبان قدرت را بازتاب داده است. و در پی پاسخ به این سوالات است که گفتمان موجود در متن ساقی نامه ها برآیند کدام کردارهای اجتماعی بوده و مناسبات قدرت در عصر صفوی چگونه در طبیعی کردن گفتمان های موجود نقش داشته است؟ در نهایت پژوهشگران با استخراج ابعاد ایدیولوژیک سخن و شناسایی گفتمان ها، به تبیین اجتماعی دست یافته اند.