بازتعریف سیاسی احکام عبادی اسلامی در اندیشه علی شریعتی(مطالعه موردی فریضه حج)

حج یکی از مهم ترین فرایض اسلامی تلقی می شود که دارای ابعاد پیچیده فردی و اجتماعی بوده و از جایگاه ویژه ای در فرهنگ و تمدن اسلامی برخوردار است. قرن های متمادی مسلمانان از سراسر جهان برای ادای فریضه حج هر ساله به مکه می روند و این اجتماع بزرگ اسلامی همه ساله به شکلی باشکوه و عظیم برگزار می شود و عظمت آن باعث توجه بسیاری اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان به این مراسم مذهبی مسلمانان شده است. علی شریعتی هم بعنوان یک روشنفکر مسلمان در نظام فکری و الگوی اسلام شناسی خود جایگاه ویژه ای به حج داده است. اهمیت دیدگاه های شریعتی درباره حج در ویژگی منحصر به فرد آن یعنی سیطره رویکرد ایدیولوژیک در تفسیر کلیت حج و همچنین اجزاء و مراحل انجام حج نهفته است. بی شک شریعتی به عنوان یک روشنفکر دینی با گرایشات ایدیولوژیک سعی کرده تا روایتی مبتنی بر الگوی ایدیولوژیک اسلامی خود ارایه دهد که در آن ابعاد اجتماعی و سیاسی و طبقاتی حج نسبت به ابعاد فردی و معنوی آن از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و ابعاد فردی و معنوی حج را هم نوعی خودسازی انقلابی در مسیر ساختن انسانی موحد و معترض در عرصه ظلم ستیزی تلقی می کند. نگاه سیاسی شریعتی به حج باعث شده تا حج از یک فریضه عبادی به یک اجتماع بزرگ سیاسی تبدیل شود که می تواند عامل همبستگی مسلمانان سیاسی و مذهبی جهان هم تلقی شود.