بررسی تیمارهای مختلف هورمونی و دمایی بر شکستن خواب بذر اسطوخودوس (Lavandula angustifolia)

اسطوخودوس (Lavandula angustifolia L.) یکی از مهم ترین گیاهان متعلق به تیره نعنا (Lamiaceae) می باشد که در طب سنتی و دارویی دارای کاربرد مثبت و فراوانی است. یکی از مشکلات تولید نشاء از بذر اسطوخودوس، خواب بذر آن است که موجب افزایش مصرف بذر می شود. در این راستا، آزمایشی به منظور بررسی تیمارهای مختلف بر شکستن خواب بذر گیاه اسطوخودوس و اندازه گیری شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه، انجام شد.

مواد و روش ها: 

آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه اکوفیزیولوژی پژوهشکده گیاهان دارویی کرج در سال 1397 انجام شد. آزمایش شامل 14 تیمار موثر بر شکستن خواب بذر شامل شاهد، تیمارهای کاربرد هورمون اسید جیبرلیک با غلظت های 250، 500، 750 و 1000 میلی گرم بر لیتر، تیمار سرمادهی 7، 14 و 21 روز سرمادهی در یخچال و تیمارهای تلفیقی شامل 7 روز سرمادهی در یخچال+ اسید جیبرلیک 500 میلی گرم بر لیتر، 14 روز سرمادهی در یخچال+ اسید جیبرلیک 500 میلی گرم بر لیتر، 7 روز سرمادهی در یخچال + اسید جیبرلیک 1000 میلی گرم بر لیتر، 14 روز سرمادهی در یخچال + اسید جیبرلیک 1000 میلی گرم بر لیتر، 30 دقیقه در آب 40 درجه سلسیوس + 14 روز سرمادهی و 30 دقیقه در آب 40 درجه سلسیوس+14 روز سرمادهی +اسید جیبرلیک 500 میلی گرم بر لیتر بود.

یافته ها: 

نتایج حاصل از آزمایش نشان داد، بیشترین درصد جوانه زنی (67/70 درصد)، شاخص جوانه زنی (246) با تیمار اسید جیبرلیک 750 میلی گرم بر لیتر و بیشترین طول گیاهچه (23/6 سانتی متر)، طول ساقه چه (52/5 سانتی متر)، وزن تر گیاهچه (57/0 گرم) با تیمار اسید جیبرلیک 500 میلی گرم بر لیتر بدست آمد. درحالیکه کمترین میانگین زمان جوانه زنی (12/4 روز) در تیمار اسید جیبرلیک 1000 میلی گرم بر لیتر بدست آمد. کاربرد توام 7 روز سرمادهی در یخچال+ اسید جیبرلیک 500 میلی گرم بر لیتر نیز تیماری بود که اختلاف معنی داری با تیمارهای غلظت مختلف اسید جیبرلیک نداشت. در نتیجه غلظت پایین اسید جیبرلیک همراه با 7 روز سرمادهی همان کارآیی غلظت های بالاتر اسید جیبرلیک به تنهایی را دارد. هم چنین تیمار 14 روز سرمادهی+اسید جیبرلیک 1000 میلی گرم بر لیتر و تیمار 30 دقیقه در آب 40 درجه+14 روز سرمادهی+اسید جیبرلیک 500 میلی گرم بر لیتر، کم ترین طول ساقه چه (78/0 و 82/0 سانتی متر)، گیاه چه (99/0 و 04/1 سانتی متر) و وزن تر (013/0 و 01/0 گرم) را سبب شدند که نشان دهنده اثرات منفی افزایش مدت سرمادهی و کاربرد آب 40 درجه سلسیوس بود.

در نهایت مشخص گردید که خواب بذر اسطوخودوس از نوع فیزیولوژیکی غیر عمیق و متوسط است و اسید جیبرلیک جایگزین مناسبی برای سرمادهی می باشد. بهترین تیمار جهت شکستن خواب بذر اسطوخودوس استفاده از اسید جیبرلیک با غلظت 750 میلی گرم بر لیتر می باشد.