بررسی نقش بازیگران سیاست خارجی در دوره پهلوی دوم (بر اساس مدل جیمز روزنا)

در این پژوهش، به منظور تبیین عوامل موثر بر تصمیم گیری در عرصه سیاست خارجی عصر پهلوی دوم، به بررسی تصمیم گیرندگان رسمی این عرصه پرداخته می شود. این پژوهش بر اساس مدل جیمز روزنا، پنج عامل مورد نظر این مدل یعنی عامل فردی، نقشی، دولتی، اجتماعی و بین المللی را مورد تفکیک و بررسی قرار می دهد. در این راستا، بازیگران عرصه سیاست خارجی این دوره، بازشناسی شده و قدرت و میزان تاثیرگذاری هریک در قالب متغیر های پنج گانه روزنا مورد کنکاش قرار می گیرد. استبداد در عرصه تصمیم گیری در این دوره موجب تقلیل نقش سایر مولفه ها از جمله تصمیم گیرندگان بوروکراتیک سیاست خارجی کشور (قوه مجریه، دربار و قوه مقننه) شده بود و فعالیت این نهادها صرفا در تایید اوامر شاه خلاصه می شد. تصمیم گیرندگان به جای تصمیم گیری بر اساس اصول، خط مشی و قواعد سازمانی، خود را در مقابل فرد (شاه) پاسخگو می دانستند و معیار ارتقای افراد نیز نه بر اساس شایستگی و لیاقت، بلکه برمبنای میزان وفاداری به شخص شاه سنجیده می شد. به اعتقاد نویسنده، در این دوره تصمیمات حوزه سیاست خارجی متاثر از عناصر شناختی و عموما توسط شاه اخذ می شد و در بین متغیر های پنج گانه دخیل، متغیر فرد و پس از آن، نظام بین الملل بیشترین تاثیر را در اخذ تصمیمات سیاست خارجی داشته اند.