عوامل روان شناختی زمینه ساز تلقین در تفسیر نمونه و فی ظلال القرآن

در این نوشتار که با روش کتابخانه ای و به صورت تحلیلی صورت گرفته است، هدف، بررسی دقیق تر پدیده تلقین، به ویژه در بعد منفی آن و شناخت عناصری است که از دیدگاه قرآن و روان شناسی در بعضی افراد موجب تلقین می گردد. در حقیقت این سوال مطرح است که چه عواملی در ایجاد تلقین در افراد نقش ایفا می کنند و آیا تلقین به خودی خود پدیده ای منفی است یا مثبت؟ این عناصر عبارتند از: تقدیرگرایی و بخت و اقبال که در آن فرد هرگونه شکست یا موفقیت را به امور ماورایی و طبیعی نسبت می دهد و اراده و نقش خود را بیهوده تلقی می کند. خواب و تخیل و هیپنوتیزم، که به نوعی تلقین هستند، ولی نباید از آنها برای اغفال و فریب مردم استفاده گردد. تسکین آلام که در آن برخی افراد در رویارویی با پیشامدهای سخت و وقایع، به جای روآوردن به علم و منطق، به تسکین روان خود باخرافات می پردازند. تفال به جای تشخیص که در آن افراد در برابر وضعیت عدم قطعیت سعی می کنند با کمترین وقت وهزینه، بهترین تصمیم را بگیرند، لذا به فالگیری و پیشگویی و... رو می آورند. مکانیسم فرافکنی که در این مورد نیز افراد سعی می کنند فرایندهای ذهنی خود را که اندیشیدن به آنها نوعی احساس نامطلوب برایشان ایجاد می کند به دیگر چیزها نسبت دهند. دستاورد این تحقیق نشان داد که قدرت این تلقینات بیش از هرچیز بستگی دارد به مقدار تاثیرپذیری و اختیار خود فرد؛ هر میزان که ذهن و روان فرد پذیرای این گونه القایات باشد، زندگی او بیشتر تحت تاثیر این پدیده شکل می گیرد. حال اگر این تلقین موجب پیشرفت و موفقیت در امری نیکو شود، تلقین مثبت و تحسین شده و اگرموجب پریشانی و رکود احوال وزندگی گردد تلقین منفی و نهی شده محسوب می گردد. چه از دیدگاه دین و قرآن و چه از دیدگاه روان شناسی.