تاویل گرایی در اندیشه نصر حامد ابوزید و محمدهادی معرفت

تاویل یکی از مباحث مهم علوم قرآن و علم کلام است که در فهم قرآن و روایات، به ویژه برخی آیات مربوط به اسماء و صفات، نقش کلیدی و کاربردی دارد. نپذیرفتن آن به معنای نادیده انگاشتن ژرفای پایان ناپذیر کلام الاهی و افتادن در دام تشبیه و تجسیم است. از صدر اسلام، مذاهب اسلامی و دانشمندان مسلمان، درباره تاویل متون مقدس، دیدگاه های مختلفی داشته اند، تا جایی که برخی با تسامح در تاویل و تفسیر دین، موجب تحریف دین و انحراف در اعتقادات مردم شده اند. اولین اختلاف درباره چیستی تاویل و تفاوت آن با تفسیر است. تاویل متون در طول تفسیر نیست که اگر در آیه ای، تفسیر و توضیح ظاهری جواب نداد به تاویل روی آوریم، بلکه مسیله ای مستقل و در قواره راسخان در علم و مطهرین است؛ بنابراین، برخی مانند محمدهادی معرفت و نصر حامد ابوزید با نگاه حداقلی به آن، تاویل را نوعی تفسیر، و با قواعدی ساده برای همه افراد جایز می دانند. این پژوهش پس از بیان معنای لغوی و اصطلاحی «تاویل»، نظریه تاویل را از دیدگاه این دو قرآن پژوه، تبیین، بررسی و ارزیابی می کند.