تامین مسکن در بافت های فرسوده شهری: ارزیابی کیفی طرح خانه به جای خانه در محله های اتابک و مینابی تهران

شهرداری تهران طی اجرای برنامه های نوسازی بافت های فرسوده طرحی را تحت عنوان خانه به جای خانه اجرا کرده که هدف از آن معاوضه پلاک های فرسوده با مسکن نوساز بوده است. در این پژوهش، که با هدف بررسی طرح مذکور به عنوان تنها تجربه بخش عمومی در ساخت و واگذاری مسکن در بافت فرسوده در شهر تهران صورت گرفته، به این پرسش پاسخ داده می شود که اقدامات خانه به جای خانه در تامین کدام یک از معیارهای مسکن مناسب موفق عمل کرده است. این ارزیابی تجارب یاری بخش تمهیدات آتی خواهد بود.

در این پژوهش، دو محله اتابک و مینابی جهت تحلیل تجارب طرح خانه به جای خانه در تهران انتخاب شده اند. داده های پژوهش با روش کیفی و از طریق مشاهده پروژه ها، مصاحبه با سه گروه از ذی نفعان شامل جامعه محلی، نهاد عمومی و بخش خصوصی و نیز بررسی اسناد جمع آوری شده و سپس مورد تحلیل مضمون قرار گرفته اند.

یافته ها:

 یافته ها حاکی از آن است که شهرداری تهران در تامین برخی معیارهای مسکن مناسب به ویژه کیفیت کالبدی خوب عمل کرده، ولی در تامین معیار دسترسی موفق نبوده است. اقدامات  مورد مطالعه هم چنین با کاهش سرانه های خدماتی/زیرساختی مورد نیاز و کاهش توان پذیری قشرهای آسیب پذیر همراه بوده است.

نتیجه گیری: 

به دلیل اهمیت مشارکت جامعه محلی و بخش خصوصی در ساخت مسکن مناسب، نیاز است نقش و منافع هر یک از ذی نفعان به وضوح تعیین شود و از منابع بالقوه نهاد مسیول بخش عمومی، به ویژه شرکت های مسکن ساز، حداکثر بهره حاصل گردد. هم چنین، لازم است سرمایه گذاری بخش عمومی در تامین خدمات/زیرساخت ها و نظارت بر عملکرد بخش خصوصی به عنوان دو نقش کلیدی شهرداری ها مورد توجه قرارگیرد.