بررسی تنوع مورفولوژیک و محتوای پارتنولید برخی جمعیت های بابونه کبیر (Tanacetum parthenium (L.) Schults-bip.)

بابونه کبیر (Tanacetum parthenium (L.) Schults-bip.) گیاه دارویی چندساله از خانواده کاسنی (Asteraceae) و منبع غنی از سزکویی ترپن لاکتون پارتنولید است که اثرهای ضد سرطانی، ضد التهابی، ضد اسپاسم و به ویژه ضد میگرن آن گزارش شده است. در این تحقیق اندام هوایی پنج جمعیت وحشی این گیاه از استان های مازندران (مرزن آباد، سیاه بیشه و ولی آباد) و تهران (آهار و گچسر) در سال 1399 در مرحله گلدهی کامل برداشت شد و صفات مورفولوژیک و محتوای پارتنولید آنها ارزیابی گردید. نتایج، تفاوت معنی دار در سطح احتمال 1% را میان جمعیت های مورد مطالعه برای همه صفات نشان داد. بیشترین ارتفاع بوته (130 سانتی متر)، وزن خشک گل (8.60 گرم بر بوته) و محتوای پارتنولید (0.33 میلی گرم بر گرم وزن خشک سرشاخه گلدار) به ترتیب در جمعیت های گچسر، سیاه بیشه و مرزن آباد مشاهده شد. محتوای پارتنولید با صفات طول برگ، تعداد شاخه جانبی و قطر تاج همبستگی منفی و با صفت تعداد کاپیتول همبستگی مثبت و معنی دار در سطح احتمال 5% نشان داد. تجزیه خوشه ای، پنج جمعیت بابونه کبیر را در دو گروه اصلی جای داد. تجزیه به عامل ها نشان داد که سه عامل اول توانستند 93.06% از کل واریانس را توجیه کنند. به طور کلی، نتایج نشان دهنده وجود تنوع بالا در جمعیت های بابونه کبیر برای استفاده در برنامه های به نژادی و کشت و اهلی کردن این گونه می باشد.