پژوهشی بر فنون بصری و تحلیل آیکونوگرافی نقوش بشقاب سیمین نخجیر شاهانه اردشیر دوم ساسانی

هنر و فن فلزکاری در ایران، در دوره حاکمیت شاهنشاهی ساسانی (224-2/651 م) رواج گسترده ای یافته و ساخت و تولید ظروف سیمین منقوش به تصاویر مختلف در مقایسه با دوره های پیشین در حجمی گسترده تر و در شماری افزون تر صورت می گرفت. به همین علت این شاخه هنری به یکی از مشخصه های بنیادی هنر در عصر حاکمیت ساسانیان مبدل شد. صحنه هایی از نخجیر شاهانه به عنوان یکی از متداول ترین و پرتکرارترین بن مایه های رایج در هنر دوره ساسانی، عرصه مدور تعداد قابل توجهی از بشقاب های سیمین این عصر را مزین ساخته و به خود اختصاص داده است. در این دسته از آثار، فرمانروایان ساسانی در حال شکار و از پای درآوردن جانوران مختلف در نخجیرگاه به تصویر کشیده شده اند. در پژوهش حاضر، نقوش انسانی و جانوری یکی از این آثار -که به اردشیر دوم از فرمانروایان سده چهارم سلسله ساسانی منسوب است و در موزه ملی ایران باستان واقع در تهران نگهداری می شود- بررسی و پژوهش شده است. پس از گام نخست که به توصیف نقوش مندرج بر روی بشقاب مذکور اختصاص دارد، در مراحل بعدی معانی و مفاهیم نهفته در صحنه از طریق رویکرد تحلیل آیکونوگرافیک مورد بررسی قرار گرفته و در انتها نیز نحوه کاربست فنون و تکنیک های بصری توسط هنرمند و ارتباط این فنون با مفهوم کلی صحنه ارزیابی شده است. شیوه پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای بوده است.