تحلیل فضایی عوامل موثر بر نرخ اشتغال استان های ایران (با رویکرد داده های تابلویی فضایی)

شکل گیری الگوی فضایی اشتغال در یک منطقه، تحت تاثیر ویژگی های گوناگون جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی قرار دارد. در همین راستا، مطالعه حاضر عوامل موثر بر نرخ اشتغال در 31 استان کشور در دوره زمانی 1395-1390 را بررسی می‏کند. به این منظور، با استفاده از داده های تابلویی و به روش اقتصادسنجی فضایی (الگوی دوربین فضایی)، خودهمبستگی فضایی و اثرات مستقیم و غیرمستقیم (سرریز فضایی) عوامل موثر بر نرخ اشتغال در استان های ایران برآورد شده است. نتایج حاصل از برآورد فضایی، وجود خودهمبستگی فضایی نرخ اشتغال استانی را مورد تایید قرار داده است. سایر نتایج تحقیق بیانگر آن است که از بین متغیرهای پژوهش، تولید ناخالص داخلی استان‏ها دارای اثر مستقیم و اثر سرریز فضایی مثبت معنادار و در مقابل، شدت انرژی دارای اثر مستقیم و سرریز فضایی منفی معنادار بر نرخ اشتغال است. تاثیر مستقیم میزان بارندگی بر نرخ اشتغال بی معنی می باشد. اثر مستقیم و غیرمستقیم خالص مهاجرت و تراکم جمعیت بر نرخ اشتغال به‏صورت   Uمعکوس است. براین اساس، در ابتدا با افزایش مهاجرت و تراکم جمعیت، نرخ اشتغال در استان‏های مورد مطالعه و استان های مجاور افزایش می‏یابد و پس از عبور از حد آستانه کاهش می یابد.