وزلی سمن و مدل علی مکانیکی تبیین علمی

نظریه علی مکانیکی تبیین علمی که توسط وزلی سمن، از فلاسفه علم بسیار مشهور، در سال 1984 مطرح شد، یکی از مدلهایی است که به عنوان جانشین برای مدل دیدگاه رایج تبیین علمی (یعنی تبیین قیاسی قانونی کارل همپل که به دلیل حذف علیت بسیار مورد توجه تجربه گرایان بود) ارایه شده است. سمن که در ابتدا نظریه آماری تبیین را مطرح کرده بود، برای پاسخگویی به تعدادی از مثال های نقض، همانند مثال نقض مشهور باران و فشارسنج، دیدگاه جدیدی را مطرح میکند که برخلاف دیدگاه کارل همپل، و هم راستا با سنت ارسطویی، مبتنی بر علیت و آشکار کردن ساختار علی (نه رویدادها بلکه) فراگردها است. او برای شرح رویکرد خاصش به تبیین علمی، نیاز به معیاری دارد تا بوسیله آن فراگردهای علی را از غیرعلی تشخیص دهد. اولین معیاری که سمن معرفی میکند مبتنی بر این واقعیت است که فراگردهای علی قادر به انتقال علامتی هستند که بر بخشی از ساختار آن فراگرد نقش میبندد. اما این معیار همیشه قادر به تشخیص درست فراگردهای علی از غیر علی نیست. در این مقاله ابتدا نظریه ی سمن را توضیح داده و سپس با تمرکز بر معیار خاص او برای تشخیص فراگردهای علی، معایب و مزایای نظریه او را مورد بررسی قرار می دهیم.