تبیین نقش صفات زراعی در تنوع نمونه های ژنتیکی ماش

با هدف ارزیابی تنوع صفات زراعی، تعیین رابطه صفات و نقش صفات در ایجاد تنوع، مطالعه ای روی 49 نمونه ژنتیکی ماش انجام شد. نمونه ها در سال زراعی 98-1397 در مزرعه بانک ژن گیاهی ملی ایران کشت شدند و صفات مهم فنولوژیکی و زراعی اندازه گیری و یادداشت‎برداری شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، صفات عملکرد دانه، زیست توده، وزن بوته، تعداد و وزن دانه و غلاف در بوته و تعداد خوشه، بیشترین ضریب تغییرات را داشتند. تجزیه عامل ها به روش تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که صفات وزن بوته، تعداد و وزن دانه و غلاف در بوته و تعداد خوشه در بوته بالاترین ضرایب را در مولفه اول، صفات عملکرد دانه و شاخص برداشت در مولفه دوم و صفات طول غلاف و وزن صد دانه، بزرگترین ضرایب را در مولفه سوم داشتند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها بر اساس ضرایب مولفه های حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی، نمونه ها را در سه گروه متمایز قرار داد. تجزیه تابع تشخیص صفات نشان داد در تابع اول که بیشترین سهم (75 درصد) را در تمایز خوشه ها داشت، صفات عملکرد دانه، زیست توده، شاخص برداشت و تعداد غلاف در بوته بیشترین ضرایب را دارا بودند. بر اساس مقادیر لامبدای ویلکس، تمام صفات مورد ارزیابی به استثنای صفات طول غلاف، تعداد دانه در غلاف و وزن صد دانه، تاثیر معنی داری در دسته بندی نمونه های ژنتیکی در سه گروه متمایز داشتند. ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی بالا برای صفات وزن بوته، تعداد غلاف و دانه در بوته، وزن دانه و غلاف در بوته، تعداد خوشه در بوته، وزن صد دانه و شاخص برداشت و وراثت پذیری متوسط تا بالای این صفات نشان می دهد که انتخاب بر اساس این صفات می تواند موثر باشد. تجزیه مسیر، نشان دهنده اثرات مستقیم زیست توده و شاخص برداشت و پس از آن وزن غلاف در بوته بر عملکرد دانه بود. این نتایج روشن کننده نقش موثر این صفات در وجود تنوع بین نمونه های ژنتیکی ماش است و امکان انتخاب نمونه های ژنتیکی بر اساس این صفات را فراهم می سازد.