کاوشی در گستره حکمرانی علم: مروری قلمرویی

حکمرانی علم به عنوان جهت دهی به رفتارها و افعال بازیگران نظام علم از طریق سازوکار های تبعیت در نظر گرفته و از زوایای مختلف درباره آن پژوهش شده است. اما حکمرانی علم چه ابعاد و اضلاعی را در گستره خود دارد؟ تمرکز عمده مطالعات درباره چه موضوعاتی بوده و چه موضوع و مسایلی از آن کمتر مد نظر پژوهشگران بوده است؟ پژوهش های این حوزه با چه روش های پژوهشی دنبال شده و چه روش هایی چندان استفاده نشده اند؟ سوالاتی هستند که نیازمند کندوکاوند. روش این پژوهش مرور قلمرویی بود که آرکسی و اومالی آن را ارایه کردند. مطالعات شناسایی شده از طریق جست وجو در پایگاه های داده ای معتبر به دست آمد. از 327 مدرک به دست آمده، 48 مدرک با معیارهای ورود و خروج این مطالعه همخوان بودند. یافته ها حاکی از آن است که تمرکز مطالعات بر مشارکت عمومی و جنبه های نظریه سیاسی حکمرانی علم و چالش های اخلاقی پیشرفت های علم و فناوری بود. روش تحلیلی- توصیفی و بعد از آن مطالعه موردی پرکاربردترین روش در پژوهش های حکمرانی علم است. کشور انگلستان و پس از آن هلند دو کشوری هستند که بیشترین انتشار را در این حوزه داشته اند. از نظر زمانی رشد تولیدات علمی در دو دهه اخیر فزاینده بوده است و این امر نشان می دهد که ادبیات علمی این حوزه به تدریج در حال تکامل و غنی شدن است. اخلاق حکمرانی علم و نظریه سیاسی حکمرانی علم دو ضلع از این حوزه بوده اند که بیشترین آثار درباره آنها بوده است. نظریه حکمرانی علم، ابزارها و روش ها و اقتصاد و مالیه پژوهش اضلاعی بوده اند که کمتر به آنها پرداخته شده است و هنوز به غنای نظری و تجربی چندانی نرسیده اند. در پژوهش های انجام شده کمتر از روش های تجربی استفاده شده است و این نشان می دهد که این حوزه این ظرفیت را دارد که با به کارگیری طرح ها و روش های پژوهشی تجربی، بر غنای نظری و عملی آن افزوده شود.