تجزیه و تحلیل زمین آماری و پهنه بندی ذرات اولیه خاک جهت مدیریت بهینه کاربری اراضی (مطالعه موردی: دشت شبانکاره استان بوشهر)

در طی سه دهه اخیر، تمایل عمومی به تغییر روش در تحقیقات پیرامون مدیریت منابع خاک و تهیه نقشه های اراضی از روش های مرسوم و عمدتا کیفی به روش های کمی بر اساس مدل های همبستگی مکانی بوجود آمده است که به این روش ها اصطلاحا تهیه نقشه های رقومی خاک گفته می شود. بافت خاک به عنوان یکی از خصوصیات مهم در تعیین نوع و تراکم فعالیت های کشاورزی و انواع کاربری اراضی محسوب می شود. پژوهش حاضر در دشت شبانکاره استان بوشهر به مساحت 15000 هکتار با واحدهای فیزیوگرافی مختلف که دارای کاربری عمدتا زراعی است انجام شد. تعداد 172 محل هدف برای نمونه برداری خاک در عمق های 30-0 و 60-30 سانتی متر بر اساس تصاویر ماهواره ای و همچنین تفاوت های ظاهری مشاهده شده در منطقه مطالعاتی در نظر گرفته شده و نمونه برداری صورت گرفت. نقشه رقومی بافت خاک برای دو روش مثلث قدیمی بافت خاک شامل ذرات شن، سیلت و رس و روش مثلث جدید خاک شامل میانگین هندسی قطر ذرات و انحراف معیار هندسی قطر ذرات خاک، ترسیم گردید.از دو برنامه زمین آماری GS+ و ArcGIS و روش های مختلف تخمین گرها برای پهنه بندی ذرات خاک استفاده شد. نتایج نشان داد قوی ترین کلاس ساختار مکانی مربوط به انحراف معیار هندسی قطر ذرات خاک (48/0) و ضعیف ترین آن در سیلت (73/0) به دست آمد. بیشترین و کمترین شعاع تاثیر در بین پارامترهای بافت خاک به ترتیب مربوط به رس و انحراف معیار هندسی قطر ذرات خاک به مقدار 684 و336 متر بود. تعداد خاکرخ های حفر شده بر اساس پیش بینی نقشه رقومی یکنواختی خاک، برابر با 11 خاکرخ تعیین گردید. نقشه های رقومی تولید شده می توانند اطلاعات مکانی از ویژگی های مهم خاک مانند وضعیت نفوذپذیری و زهکشی، ظرفیت نگهداری آب، حاصلخیزی، میزان فرسایش و شوری خاک را نشان دهند که سبب افزایش دقت در مدیریت بهینه اراضی کشاورزی نسبت به روش های معمول می شود.