ارزیابی عملکرد و کیفیت علوفه در ارقام، لاین ها و هیبریدهای داخلی و خارجی سورگوم علوفه ای [Sorghum bicolor (L.) Moench]

زمینه مطالعاتی: بررسی عملکرد و کیفیت علوفه در هجده ‏ژنوتیپ سورگوم علوفه ای اثر ژنوتیپ بر عملکرد علوفه تر، عملکرد ماده خشک ارتفاع بوته میزان انرژی و ترکیبات شیمیایی و شاخص های ارزش نسبی و کیفیت نسبی سورگوم های آزمایشی بود. هجده ‏رقم، لاین و هیبرید سورگوم علوفه‏ای مورد ارزیابی در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج کاشت، داشت و برداشت شدند. جهت تعیین عملکرد ماده خشک و همچنین ارزیابی صفات کیفی، نمونه ها تا رسیدن به وزن ثابت، خشک و درنهایت توزین شدند صفات کیفی علوفه شامل محتوی پروتیین، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF)، الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF) و لیگنین با روش تجزیه شیمیایی و قابلیت هضم نمونه ها نیز با روش آزمون گاز تعیین و میزان انرژی قابل متابولیسم در علوفه برآورد شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر و موسسه تحقیقات علوم دامی اجرا شد. مقایسه میانگین ها با روش LSD در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد ماده خشک (61/20 تن در هکتار) توسط رقم سیلوکینگ و کمترین میزان آن (83/8 تن در هکتار) توسط رقم جویسی سویت حاصل شد. ازنظر محتوی میانگین پروتیین خام در کل ژنوتیپ های موردبررسی 357/6، ژنوتیپ های داخلی 363/6 و ژنوتیپ های خارجی 354/6 درصد بود. میانگین NDF در کل ژنوتیپ های موردبررسی 36/60، ژنوتیپ های داخلی 06/62 و ژنوتیپ های خارجی 51/59 درصد بود. در بین ژنوتیپ های موردبررسی بالاترین میزان NDF (75/69 درصد) در رقم تیتان بود. میانگین انرژی قابل متابولیسم در کل ژنوتیپ های موردبررسی 41/2، ژنوتیپ های داخلی 33/2 و ژنوتیپ های خارجی 44/2 مگا کالری در کیلوگرم ماده خشک بود. میانگین ارزش نسبی علوفه (RFV) در کل ژنوتیپ های موردبررسی 74/99، ژنوتیپ های داخلی 96/96 و ژنوتیپ های خارجی 13/101 درصد بود. حداکثر میزان شاخص RFV در بین ژنوتیپ های خارجی توسط رقم پی اچ اف اس 27 (75/115 درصد) و در بین ژنوتیپ های داخلی توسط رقم پگاه (38/111 درصد) مشاهده شد. نتیجه گیری نهایی: رقم سیلوکینگ که ضمن تولید بیشترین ماده خشک در واحد سطح دارای میزان بالای شاخص کیفیت نسبی علوفه بود، در بین رقم‏های مورد بررسی به عنوان مناسب ترین رقم ازنظر کمیت و کیفیت علوفه معرفی می شود. در بین ژنوتیپ های داخلی، هیبرید اسپیدفید توانست بیشترین عملکرد ماده خشک را تولید کند، ولی از کیفیت مناسبی برخوردار نبود. لذا کاشت رقم اسپیدفید برای تولید علوفه در شرایطی که تنها کمیت علوفه برای زارع اهمیت دارد، قابل توصیه خواهد بود. رقم پگاه که ضمن داشتن عملکرد ماده خشک مناسب، از کیفیت علوفه مطلوبی نیز برخوردار بود، به عنوان بهترین ژنوتیپ داخلی برای تولید علوفه کیفی معرفی می شود.