چشم انداز صلح و امنیت در افغانستان (پیشنهادهایی برای درک روندها و تحولات افغانستان وراه برون رفت از بحران ها)

رخدادهای جاری در افغانستان که دهه ها به شکل چرخه های متناوب بحران سر بر می آورد، بیانگر «مشکلی» است که تا کنون به صورت «مسیله» مورد نظر قرار نگرفته است. چرخه ای که در آن مشکل ابتدا به دغدغه، که بیشتر به صورت یک احساس مبهم یا تصویری ذهنی از یک پدیده است، تبدیل شده و سپس به صورت مسیله ای مشخص صورتبندی شود. چنانکه در دو دهه گذشته به طور متناوب شاهد بروز مشکلات، بحران ها و شورش هایی در این کشور بوده ایم. اغلب این بحران ها در نتیجه، فقدان نگرش راهبردی در فرایندهای تصمیم گیری، سیاستگذاری دولت ها، دخالت خارجی، جنگ داخلی بوده است که موجب شده مشکلات موجود لاینحل و به صورت متداخل برهم بار شوند و تبدیل به معضل شوند. در میانه بحران دایمی و بازگشت مستمر چرخه خشونت موجب می شود که ثبات سیاسی، اجتماعی، برنامه ریزی هدفمند و امکان پیش بینی پذیری آینده سیاسی افغانستان امری غیرممکن به نظر برسد. با روی کار آمدن طالبان و گذشت بیش از یک سال تسلط بر افغانستان، ساختار سیاسی این کشور همچنان با مجموعه ای از درگیری ها، تضعیف ثبات سیاسی، رکود اقتصادی و مشکلات امنیتی مواجه است. افغانستان اکنون برای داشتن ثبات، حکومتداری مسالمت آمیز و پایدار و رشد اقتصادی بیش از هر زمان دیگری نیاز به اصلاح و بازسازی نهادهای سیاسی دارد. در این پژوهش رویکردهای چهارگانه ای را در نظر گرفته ایم که ممکن است این پتانسیل را داشته باشد که افغانستان را در مسیر باثبات تر و پایدارتر قرار دهد و در عین حال چشم انداز آینده این کشور را بهبود بخشد. در پژوهش حاضر تلاش خواهد شد مباحث علمی با نوعی نگرش زنجیره ای و مرتبط باهم در قالب پنج گزاره مورد نظر قرار گیرد به نحوی که بتوان بر اساس نگرشی علمی-تجویزی ماهیت تحولات کنونی و آتی در یک دهه آینده افغانستان را در حوزه ساختار سیاسی و تحولات ناشی از آن درک کرد. بنابراین، خوانش دقیق و گام به گام این پنج گزاره برای فهم دقیق ابعاد و جوانب تحلیلی بحث حاضر لازم و گریزناپذیر است.