بررسی خصوصیات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و عملکرد ارقام مختلف پنبه تحت تنش شوری

شور شدن خاک و استفاده بهینه از این پهنه گسترده، یافتن راهکار مناسب برای کشت گیاه زراعی مناسب آن محیط را در اولویت پژوهش قرار می دهد. پنبه گیاهی نیمه متحمل به شوری است ولیکن با توجه به گستردگی تنوع گونه ای، عملکرد صرفا نمی تواند دیدگاه منطقی از تحمل به تنش ارایه دهد. لذا بررسی خصوصیات بیوشمیایی و فیزیولوژیکی گونه های مختلف، اطلاعات جامعی از مدیریت کشت و توزیع کشت گونه های مختلف در سطوح متفاوت شوری ارایه می دهد.

این پژوهش با هدف ارزیابی پتانسیل گونه های مختلف پنبه در سطوح مختلف شوری انجام شد. بذور کرک زدایی شده هشت رقم پنبه مربوط به چهارگونه G. herbaceum، G. arboretum، G. hirsutum و G. barbadense به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه سطح غیر-شور (کمتر از 4 دسی زیمنس بر متر)، شوری متوسط (9-8 دسی زیمنس بر متر) و شوری زیاد (13-12 دسی زیمنس بر متر) در گلدان های نایلونی بزرگ در سه تکرار کشت شدند.

در تیمار شوری زیاد، پوسته بذر ارقام دکترعمومی و گلستان به ترتیب بیشترین غلظت فنل غیرتاننی و فنل تاننی را داشت. در سطوح شوری زیاد مقادیر فنل تاننی بذر در رقم گلستان بیشترین بود. کمترین مقدار تانن بذر در رقم سپید در شوری متوسط بود که نسبت به ارقام دکترعمومی، باربادنز و بومی کرمان در این شوری به ترتیب، 9/3، 7/8 و6/5 درصد افت داشت. آرباریوم در شوری متوسط و مه ریز در شوری زیاد به ترتیب بیشترین و کمترین غلظت گلیسین بتایین را داشتند. غلظت پروتیین در بذر رقم مه ریز در شوری متوسط بیشترین بود. غلظت پروتیین در بذر رقم مه ریز در هر دو سطح شوری نسبت به سایر ارقام افزایش معنی دار داشت. در شوری زیاد، برگ رقم گلستان کمترین غلظت موم را در بین ارقام داشت، در حالی که بیشترین انباشتگی موم در پوسته بذر رقم گلستان در شوری متوسط مشاهده شد. رقم گلستان، بیشترین غلظت پرولین برگ را در شوری زیاد داشت. بیشترین و کمترین پرولین ریشه در ترمز 14 در شوری زیاد و دکتر عمومی در شوری متوسط مشاهده شد. در شوری متوسط، بیشترین مقدار وزن دانه در رقم مه ریز و بیشترین مقدار وزن الیاف در رقم باربادنز بدست آمد و کمترین مقدار وزن دانه و وزن الیاف مربوط به ژنوتیپ آرباریوم بود.

در شوری زیاد، ژنوتیپ های آرباریوم و بومی کرمان، غوزه نداشتند. به نظر می رسد رقم گلستان نسبت به ارقام دیگر به شرایط تنش شوری به واسطه افزایش پرولین، تانن، فنل و موم پوسته بذر متحمل ترین باشد. همچنین ارقام بومی کرمان و سپید به دلیل توقف گلدهی به شوری 12-13 دسی زیمنس بر متر  حساس هستند و برای کشت در شوری تا 9 دسی زیمنس مناسب است.