ارزیابی پایداری بوم نظام های تولید خیار و گوجه فرنگی گلخانه ای بر اساس تحلیل امرژی و اقتصادی در منطقه سیستان

بهره گیری از رویکرد امرژی در برآورد پایداری نظام های گلخانه ای، باعث بکار بردن روش های مدیریتی درست جهت افزایش پایداری تولید در این نظام ها می شود. در این پژوهش، دو نظام تولید خیار و گوجه فرنگی در منطقه سیستان، با به کارگیری شاخص های امرژی، مورد سنجش قرار گرفت. بدین منظور 166 گلخانه خیار و 111 گلخانه گوجه فرنگی در سال زراعی 1400-1401 انتخاب شد. برآیند سنجش 13 شاخص، پایداری نظام تولید خیار را نسبت به نظام گوجه فرنگی نمایان ساخت. بیشترین و کمترین مقدار شاخص ضریب تبدیل (Transformity) در نظام های گوجه فرنگی و خیار، به ترتیب 103×2/77 و 103×2/00 (ام ژول خورشیدی در گرم) بود. خصوصیات فیزیولوژیکی خیار نظیر طول دوره رشد طولانی و بهره مندی بیشتر از انرژی های تجدیدشونده رایگان، تولید بیشتر و استفاده بهینه تر از نیروی کار، موجب پایداری بیشتر این نظام در مقایسه با گوجه فرنگی شد. در نظام تولید گوجه فرنگی سهم بالای منابع تجدیدناپذیر خریداری شده علت کاهش پایداری بود. جهت پایداری بیشتر در نظام های تولید گلخانه ای، لازم است که گیاهانی با ظرفیت بالاتر در استفاده از انرژی های رایگان محیطی را برگزید و استفاده کارآمدتر از نیروی انسانی، استفاده از سازه گلخانه با تکنولوژی هایی در راستای کاهش ورودی و کم کردن سهم جریان های ورودی تجدیدناپذیر خریداری شده را در دستور کار قرار داد.