غلامحسین ساعدی و جایگاه او در سینمای ایران

غلامحسین ساعدی (1364-1314ش) پیرو نویسندگانی چون صادق هدایت، بزرگ علوی و جلال آل احمد به دنبال کمال یابی اجتماعی بود و با تمام وجود، مصایب و سختی های جامعه را حس نموده و در بازپرداخت آن ها در داستان ها با چیرگی بسیار عمل می کرد. او در شمار نسل نویسندگان صد ساله اخیر و درصدر قصه نویسان دهه چهل بود. داستان های آن دهه، بازتاب شکست های روحی روشنفکران، پس از کودتای 28 مرداد 1332 ش. است و این مضمون در بسیاری از نوشته های او دیده می شود. از مهم ترین ویژگی های آن دوره، سانسور حاکم بر فضای نوشتن داستان و شعر بود که باعث شد گروهی از نویسندگان به نمایشنامه نویسی روی آوردند و از وجه نمادین آن، برای بیان مقاصد و مطالب خود بهره گیرند. ساعدی نیز از جمله این نویسندگان بود که در ادبیات نمایشی ایران در شمار نویسندگان موفق قرار دارد. موضوع و درون مایه نمایش نامه های او مطابق شرایط سیاسی حاکم بر دهه چهل، افشاگرانه و مسایلی هم چون استبداد و ظلم، آزادی فرمایشی، قانون اصلاحات ارضی و تقابل فقرمردم با جریان مدرنیزاسیون را به صراحت یا به تمسخر و طنز بیان کرده است. سه فیلم مطرح سینمای روشنفکری سال های قبل از انقلاب اسلامی؛ گاو، دایره مینا و آرامش در حضور دیگران، از داستان های ساعدی برگرفته شده اند، این پژوهش برآن است، ضمن واکاوی آثارساعدی، تاثیر آثار او را بر سینمای ایران آن دوره، مورد مداقه قرار دهد تا نقش و جایگاه وی در سینمای روشنفکری سال های قبل از انقلاب، آشکار گردد.