تعیین تغییرات سیل خیزی ناشی از دوره های خشکسالی در حوزه آبخیز دهک استان خراسان جنوبی

تغییرات اقلیمی و وقوع خشکسالی درازمدت، به شدت بر تراکم پوشش گیاهی حوزه های آبخیز موثر بوده که پیامد آن تغییر ضریب رواناب و پتانسیل سیل خیزی است. برای بررسی تغییرات سیل خیزی و اولویت بندی زیرحوزه های حوزه آبخیز دهک استان خراسان جنوبی بر اساس پتانسیل سیل تحت تاثیر دوره های خشکسالی، از آمار 30 ساله بارندگی سالانه استفاده و شاخص خشکسالی SPI تعیین شد. نقشه های مدل رقومی ارتفاع، گروه های هیدرولوژیکی خاک و تصاویر ماهواره های لندست 5 و 7 برای سال های 1369، 1379 و 1388 تهیه و شاخص تفاضل نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI) به کمک نرم افزار ENVI 4.8 محاسبه و نقشه های وضعیت پوشش گیاهی و کاربری اراضی تهیه شد. به کمک نرم افزار Arc GIS 9.3 نقشه های شماره منحنی از تلفیق نقشه های گروه هیدرولوژیکی خاک، کاربری اراضی و وضعیت پوشش گیاهی، به دست آمد و با روش SCS میزان مشارکت هر یک از زیرحوزه ها در سیل خروجی کل حوزه تعیین و با تکرار حذف انفرادی هر یک از زیرحوزه ها، اولویت بندی زیرحوزه ها بر اساس پتانسیل سیل انجام گرفت. بر اساس شاخص بارش استاندارد شده، به استثنای 4 سال، از سال 1377 تا سال 1390 به عنوان دوره خشکسالی در منطقه تعیین شد. ضریب کاپای حاصل از برآورد صحت در نقشه شاخص NDVI  0/84 به دست آمد که بیش ترین دقت را در پایش تغییرات پوشش گیاهی داشته است. میانگین وزنی شماره منحنی (CN) حوزه آبخیز دهک از 62/35 در سال مرطوب 1369 به 65/04 و 63/50 در سال های 1379 و 1388 که سال خشک بوده اند تغییر یافته است. دبی اوج سیلاب با دوره بازگشت 5 ساله از 7/89 مترمکعب برثانیه در سال 1369 به 13/67 مترمکعب بر ثانیه در سال 1379 که دچار خشکسالی بوده که معادل 74/87 درصد افزایش یافته است. این افزایش برای دبی اوج 200 ساله، معادل 21/64 درصد بوده، به طوری که مقدار آن از 93/68 مترمکعب برثانیه در سال 1369 به 112/42 مترمکعب برثانیه در سال 1379 افزایش یافته است. با اولویت بندی پتانسیل سیل خیزی مشخص شد که از بین 7 زیر حوزه، (CN) زیرحوزه F3 با 66/89 بیش ترین مقدار را دارد و به عنوان سیل خیزترین زیرحوزه ها است که دلیل آن مربوط به وجود سازندهای فیلیت، مارن و هم چنین فراوانی سطوح شیب دار در آن است و زیرحوزه F4 و F5 در رده بعدی سیل خیزی جای می گیرند که بایستی در برنامه ریزی های مدیریتی و اجرایی مدنظر قرار گیرد.