بررسی تکانه ‏های قیمتی نهاده ها در بازار تخم مرغ ایران

تخم مرغ از مهم‏ترین محصولات پروتیینی با جایگاه ویژه در سبد غذایی خانوارهای ایرانی است. تغییرات زیاد قیمت این محصول می تواند بر خریداران و تولیدکنندگان بسیار تاثیرگذار باشد. سهم بزرگی از هزینه تولید تخم مرغ مربوط به مصرف دو نهاده سویا و ذرت است؛ از این‏رو، قیمت تمام ‏شده و نوسان‏های قیمت تخم مرغ به‏ شدت به قیمت این دو نهاده و نوسان‏های آن وابسته است. در پژوهش حاضر، با استفاده از آزمون باند، به کشف روابط بلندمدت و کوتاه مدت موجود بین قیمت تخم مرغ و قیمت های سویا و ذرت و همچنین، تاثیر تکانه ‏های قیمتی واردشده به بازار این نهاده ها در بازار تخم مرغ پرداخته شد. این آزمون در قالب الکوی خودتوضیح با وقفه گسترده (ARDL) انجام و وجود رابطه هم‏ جمعی بین متغیرها در حالت‏های مختلف بررسی شد. از آنجا که عدم وجود رابطه بلندمدت بین متغیرها در هر سه حالت مورد بررسی رد شد، الگوی تصحیح خطای برداری (VECM) برای بررسی تکانه‏ های واردشده بر بازار تخم مرغ، مناسب تشخیص داده شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که تکانه ‏های وارد بر قیمت سویا بیشترین تاثیر را در نوسان قیمت تخم مرغ در کوتاه ‏مدت دارد و در بلندمدت، رهبری قیمت تخم مرغ (افزایش یا کاهش قیمت تخم مرغ) توسط تکانه ‏های وارد بر بازار ذرت صورت می گیرد. بنابراین، پیشنهاد می‏شود که در کوتاه‏ مدت، سیاست‏گذار با اخذ سیاست های تعرفه ای مناسب (تعرفه متغیر مناسب با نوسان‏های قیمت جهانی نهاده ها)، از انتقال تکانه‏ های بازار سویا به تخم مرغ جلوگیری کند؛ همچنین، با توسعه کشت ذرت در مناطق مستعد کشت، نیاز به واردات این محصول را به حداقل رساند، چراکه با خودکفایی در تولید ذرت، تاثیر تکانه های جهانی وارد بر بازار این محصول و بازار تخم مرغ کاهش می یابد و مهار تکانه‏ های داخلی آسان‏تر از تکانه ‏های جهانی خواهد بود.