تحلیل ‎بوم‏ سازگان هوش مصنوعی ایران و شناسایی خلاءهای نهادی و کارکردی آن

هوش مصنوعی، یکی از پیشران‏های اصلی زندگی بشر حداقل در دهه آینده خواهد بود. از این رو بسیاری از دولت ها در صدد برنامه ریزی و استفاده از مزایای این فناوری برآمده اند. به همین منظور یکی از موضوعات مورد توجه، تحلیل بوم‏سازگان، و فراهم‏سازی زمینه توسعه این فناوری و تولید ثروت بوده است. اما یافته‏ های تحقیق نشان می‏دهد که هنوز بوم‏سازگان هوش مصنوعی در کشور به معنای واقعی شکل نگرفته و از نظر بلوغ، در مراحل شکل‏ گیری ابتدایی است و هنوز وفاق نسبی بین بازیگران مختلف برای تقسیم کار و ماموریت‏ها وجود ندارد.در این مقاله، با استفاده از روش تحقیق کیفی و به استناد مطالعات کتابخانه ‏ای، مصاحبه ساختاریافته و پنل خبرگی، سعی شده است بوم‏سازگان هوش مصنوعی کشور تحلیل، و الگوی پیشنهادی برای بازطراحی آن نگاشت شود. الگوی پیشنهادی، شامل 16 کارکرد و هفت گروه بازیگر اصلی است که باید با یکدیگر در تعامل باشند. در الگوی مذکور، خلاء نهادهایی که در حال حاضر، یا وجود ندارند یا ایفای نقش ویژه‏ای نداشته‏اند، به چشم می‏آید که عبارتند از: خلا نهاد راهبری، خلا آگاهی بخش، خلا استانداردساز، خلا نهاد اخلاقی، خلا توسعه نوآوری، خلا نهاد حکمرانی داده، خلا کنسرسیوم ها و خوشه های کسب وکار و نهایتا خلا نهاد شبکه ساز. علاوه بر این، در برخی از کارکردها، نهاد و یا سازمان هایی برای آن نقش در نظر گرفته شده اند، اما به علل مختلف، خروجی مطلوب و مناسب برای پیشبرد آن کارکرد در بوم‏سازگان دیده نمی شود. این ضعف های کارکردی عمدتا مرتبط با نظارت، تحقیق و توسعه، تامین زیرساخت فنی و ارایه سایر خدمات فنی است.