انتفاع از زمین و نسق زراعی بر روابط مالک و زارع در نظام حقوقی ایران

کشاورزی در ایران دارای بافت سنتی و نیز واحد های کوچک بهره برداری می باشد؛ در نتیجه با این اوصاف توانایی تامین حداقل مواد غذایی مورد نیاز جامعه را ندارد. برای رسیدن به وضعیتی که کشور بتواند به صادرات محصولات کشاورزی برسد و از این طریق در راه رشد و توسعه اقتصادی قرار گیرد، باید به فکر کشاورزی پیشرفته با تولید اقتصادی بود. این هدف جز با تشکیل واحد های بزرگ تولیدی و واحد های تولیدی در مقیاس اقتصادی، قابل دستیابی نخواهد بود.
این تحقیق از نوع نظری بوده روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می‏باشد و روش جمع‏آوری اطلاعات بصورت کتابخانه‏ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.
در واحد های بهره برداری کشاورزی سنتی انواع فعالیت های کشاورزی اعم از زراعت، دامداری، باغبانی و فعالیت های صنعتی وابسته به کشاورزی صورت می گیرد. در واحد های بهره برداری دهقانی امروزی هم که بازمانده نظام کشاورزی سنتی است هدف تولید به ویژه در تولیدات زراعی و دامی مصرف و فروش و در تولیدات باغی فروش و مصرف است.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.
قبل از اجرای قانون اصلاحات اراضی، زارعین با عقودی مانند مزارعه و اجاره یا با اجازه مالک روی اراضی مالکان زراعت کرده و با سعی و تلاش و فعالیت خود به آبادانی و احیای این اراضی می پرداختند و به دنبال همین فعالیت، برایشان حقی با عنوان حق نسق زراعی، ایجاد می شد. این حق که به نام های متفاوتی مصطلح می باشد از حقوق مالی معنوی محسوب می شود و از آنجا که این حق به تبع تصرف مستمر و طولانی زارع در ملک مالک ایجاد می شود از نظر ماهوی شبیه حق کسب و پیشه و تجارت یا حق سرقفلی در اماکن تجاری می باشد، به طوری که می توان آن را حق کسب و پیشه زارع در اراضی مزروعی دانست.