رویکرد محمدعلی جمالزاده به مطالعات ایرانشناسی

محمدعلی جمالزاده متولد 1309 ه. ق در اصفهان در طول 106 سال عمر خود، آثار متعددی را در قالب کتاب، مقاله، نمایشنامه، ترجمه، نقد و خاطرات نوشته است. در عمده آثار او چه در انتخاب موضوع و چه محتوا، دغدغه شناخت ایران و کمک به ترقی و کمال ادبیات ایران مشهود است. جمالزاده پیشرو ادبیات معاصر است. او تاثیر گذار بر بسیاری از نویسندگان هم عصر و پس از خود بوده است. در این مقاله سعی شده است تا ابعاد مختلف محتوای آثار جمالزاده، تحت عناوین و چشم اندازهای گوناگون ایرانشناسی، دسته بندی و استخراج شوند. پژوهش حاضر همچنین درصدد است با کدگذاری محتوای آثار جمالزاده الگوی ایرانشناسی بومی را بازنویسی کند. این مقاله قصد دارد به این سوال پاسخ دهد که چرا سبک جمالزاده به «دموکراسی ادبی» مشهور است؟ به نظر می رسد ادبیات مردمی جمالزاده حاوی جذابیت ویژه ای افزون بر آشناسازی مخاطبان با زبان و ادبیات معاصر، برای انتقال موضوعات ایرانشناسی، به ویژه جغرافیای تاریخی و مردم شناسی است. بررسی ها نشان داد نگرش خاص جمال زاده به موضوعات متنوع در باب فرهنگ ایران و ایرانی در قالب ایرانشناسی و شمول کارهای او در ابعاد مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، آداب و رسوم و سنت ها، او را به دایره المعارف ایرانشناسی تبدیل کرده است. روش پژوهش در این بررسی، روش معمول تاریخی متکی بر توصیف و تحلیل و با استفاده از منابع کتابخانه ای و آثار جمال زاده است.