چالش های آموزش دندانپزشکی در دوران پساکرونا، آثار مثبت و منفی کرونا بر سیستم آموزش دندانپزشکی

اپیدمی کرونا که از کشور چین آغاز شد، به یکی از سخت ترین چالش های بهداشتی و درمانی در طول حیات بشر تبدیل شد و رشته دندانپزشکی هم از گردباد تغییرات حاصل کرونا در امان نماند. همه گیری کرونا تغییرات فراوانی در آموزش دانشجویان دندانپزشکی در تمام کشورها ایجاد کرد، مراکز آموزش دندانپزشکی خطرات ایمنی بزرگی را برای بیماران و دانشجویان در نظر گرفتند. نگرانی بالای تصمیم گیران نظام درمانی و آموزشی کشور به دلیل نحوه گسترش اپیدمی، احتمال بالای آلوده شدن دانشجویان با آیروسل های بیماری و اهمیت فاصله گذاری اجتماعی طی این پاندمی باعث شد که دستور تعطیلی مراکز آموزشی صادر شود. اپیدمی کرونا، تغییرات فراوانی در آموزش دانشجویان دندانپزشکی در تمام کشورها ایجاد کرد و باعث شد که بسیاری از آنها مجبور به گذراندن واحدها به شکل مجازی شوند(1). در بحبوحه این بحران ما شاهد به سرعت بسته شدن دانشگاه‎ها و شروع آموزش مجازی و تحول ناگهانی در کل سیستم آموزشی بودیم. بحران کرونا باعث، کاهش شدید کیفیت آموزش های عملی دانشجویان دندانپزشکی و از طرف دیگر، حضور کمتر بیماران در دانشکده های دندانپزشکی شده بود. خیلی از دانشگاه ها اذعان داشتند که آموزش مهارت‎های بالینی ابتدایی مورد نیاز دانشجویان دندانپزشکی در طول مدت همه گیری کاری به شدت سخت و دشوار بوده است. تحقیقات فراوانی در حیطه های مختلفی به ارتباط کرونا و دندانپزشکی پرداخته اند، اما کمتر به بررسی چالش ها و مشکلات دانشجویان دندانپزشکی از نظر آموزشی پرداخته شده است. اگرچه دانشجویان کشورهای مختلف به کلاس های حضوری عملی و تیوری خود بازگشته‎اند؛ اما اکثرا دانشجویان نسبت به اینکه برنامه فعلی سیستم آموزشی بتواند کمبودهای آموزشی سال‎های پیش را جبران کند به شدت بدبین می باشند و معتقد هستند که در هنگام فارغ‎التحصیلی نسبت به نسل های قبلی، آموزش کمتری دیده اند. اکثر دانشجویان دندانپزشکی در طول دوران کرونا، هیچ مهارت عملی نیاموخته اند و با توجه به شرایط پیش آمده می توان با قاطعیت گفت که ضعف آموزش مهارت های عملی، برای همه دانشجویان دندانپزشکی در کشورهای مختلف به یک چالش تبدیل شده است و باید انتظار رخداد افت صلاحیت های بالینی نسل جدید فارغ التحصیلان دندانپزشکی را داشته باشیم؛ همچنین باعث عوارض درازمدت زیادی در زمینه آموزش دندانپزشکی خواهد شد. به عبارت دیگر در آینده نه‎چندان دور ما با نسل جدیدی از دندانپزشکان روبه رو خواهیم بود که به دلیل نداشتن تمرین کافی بر بالین بیماران با کمبود مهارت های عملی مواجه هستند(2). در طول بحران دانشجویان با طیف جدیدی از مشکلات ظهور کرده همراه با کرونا از جمله نبود فضای فیزیکی لازم در بسیاری از مراکز آموزشی، کاسته شدن مدت زمان حضور در هر بخش آموزشی دانشکده، عدم وجود تعداد کافی بیمار مراجعه کننده به دانشکده ها و حتی اثرات منفی روانی ناشی از ترس از آلوده شدن به ویروس و افسردگی رو به رو شدند. تاثیرات این مشکلات همچنان بعد از بازگشایی مجدد دانشگاه ها باقی است(3). تحقیقات جدید در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی رزمن در آمریکا نشان می‎دهد که بیش از 70 درصد دانشجویان، آموزش مجازی خود را در دوران پاندمی کرونا مفید و نتیجه بخش می دانند در حالی که فقط 27 درصد از آنان آموزش بالینی و عملی را در این دوران مفید دانسته اند و طبق آن کیفیت آموزش واحدها بزرگترین دغدغه و نگرانی دانشجویان بوده است(4). شایان ذکر است که تاثیر پاندمی کروناویروس، سراسر هم منفی نبوده است. بسیاری از مراکز دانشگاهی برای ادامه دادن به روند آموزشی دانشجویان مجبور به استفاده از تکنولوژی و آموزش آنلاین شدند و در خیلی از دانشکده‎ها تقریبا تمام واحدهای درسی تیوری به‎صورت آنلاین ارایه شدند. به عبارت دیگر از تاثیرات مثبت بیماری کرونا، استفاده از فناوری‎های آموزش مجازی بود که این امکان را برای دانشجویان فراهم می کرد که واحدهای تیوری خود را زیر نظر بهترین اساتید ادامه دهند(5). با توجه به اینکه دانشکده های دندانپزشکی به تازگی بازگشایی مجدد شده اند و درحال تلاش هستند، تا سیستم آموزشی خود را به حالت قبل برگرداندند، اطلاعات زیادی در مورد تغییرات سیستم آموزشی پس از بحران کرونا وجود ندارد و هنوز مطالعه نظام مندی صورت نگرفته است؛ اما یکسری تغییرات از جمله کاهش مدت و فشرده سازی آموزش بالینی دانشجویان در واحدهای مختلف، کاهش الزامات های آموزشی دانشجویان، کاهش علاقه اساتید به آموزش های کلینیکی و... به شدت مشهود و واضح می باشد. در مجموع می توان گفت که اثر کووید-19 بر آموزش دندانپزشکی به شدت پیچیده بوده است. همگی به خوبی می دانیم که مهم ترین هدف مراکز دانشگاهی دندانپزشکی، تربیت دندانپزشکان توانمند می باشد و با توجه به شرایط پیش آمده برای تحقق این هدف نیازمند تجدید نظر در نحوه آموزش هستیم.