ساختار جوامع، تنوع گونه ای و نقشه پراکنش علف های هرز در چمن کاری بوستان های شهر تهران

سرانه فضای سبز درون شهری در تهران 5/15 متر مربع می باشد. از عوامل تاثیرگذار جهت حفظ و افزایش این میزان، و رسیدن آن به حد استاندارد جهانی (25 متر مربع)، مدیریت صحیح علف های هرز می باشد. مدیریت مناسب علف های‏هرز مستلزم شناخت کافی از ساختار جوامع، تنوع، شاخص‏های جمعیتی و نحوه پراکنش آنها می‏باشد. در همین راستا تحقیقی در سال های 94-1393 در چمن کاری بوستان های 22 منطقه شهر تهران انجام شد. نمونه برداری در فصل تابستان و با استفاده از روش سیستماتیک W انجام و علف های هرز به تفکیک جنس و گونه شناسایی و شمارش شدند. فواصل نقاط نمونه‏برداری بین 5 تا 40 قدم بر روی هر بازوی W با توجه به قطعات موجود در فضای سبز در نظر گرفته شد و در مجموع 60 نقطه بر روی هر قطعه W در نظر گرفته شد و 60 کادر به ابعاد 1 × 1 متر در نظر گرفته شد. مختصات جغرافیایی همه چمن کاری بوستان ها که شامل طول و عرض جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا بود با یک دستگاه GPS دقیق ثبت شده و در فرم های مربوطه یادداشت شد. در نهایت فراوانی، یکنواختی، میانگین تراکم شاخص غالبیت گونه ها محاسبه شد. جهت تهیه نقشه پراکنش علف های هرز نیز از نرم افزار ArcGis و ArcMap استفاده شد. در مجموع، تعداد 52 گونه علف هرز از 21 تیره گیاهی در سطح شهر تهران شناسایی شد. از نظر تراکم علف های هرز، چمن کاری بوستان های متعلق به مناطق 17 و 16 به ترتیب با 38/34 و 25/24 بوته در متربع بیشترین و چمن کاری بوستان های مناطق 5، 12، 20 و 21 به ترتیب با 7، 05/9، 31/9 و 55/9 بوته در متر مربع کمترین تراکم علف های هرز را دارا بودند. از 52 گونه شناسایی شده، 27 گونه (51%) به چهار تیره کاسنی (Asteraceae)، گندمیان (Poaceae)، بقولات (Fabaceae) و اسفناج (Chenopodiaceae) تعلق داشتند. این چهار تیره به ترتیب با 10، 7، 6 و 4 گونه بیشترین تنوع را در سطح چمن کاری بوستان های شهر تهران داشتند. از نظر چرخه زندگی، 32 گونه یکساله، 18 گونه چند ساله، 2 گونه دوساله، در چمن کاری بوستان های شهر تهران شناسایی شدند. در بین گونه ها، 45 گونه پهن برگ و 7 گونه باریک برگ (6 گونه گراس و یک گونه از سایر باریک برگ ها) بودند. از نظر شاخص وفور (AI)، علف های هرز گل قاصد (Taraxacum officinale L.)، هفت بند پا کوتاه (Polygonum patulum M. Bieb)، بارهنگ (Plantago major L.)، شیرتیغک رطوبت پسند (Sonchus oleraceus L.) و پنجه مرغی (Cynodon dactylon (L.) Pers) به ترتیب با شاخص های غالبیت 24/164، 57/144، 07/143، 76/124 و 27/138 به عنوان علف های هرز غالب چمن کاری های شهر تهران شناخته شدند.