هرموز و یکپارچگی حوزه دریای پارس

دریای پارس در طول تاریخ همواره یکی از مسیرهای ارتباطی مناطق اقتصادی شرق و غرب آسیا به حساب آمده است. این دریا با تسهیل انتقال کالا، حلقه اتصال تجارت این ناحیه بود و خود جزیی از این مناسبات قلمداد می شد که در حاشیه اقتصاد اقیانوس هند قرار داشت. با برآمدن ملوک هرموز، این نقش همچنان ادامه پیدا کرد، اما ماهیت روابط تغییر یافت و خود به منطقه اقتصادی مستقلی تبدیل شد؛ به طوری ‎که از اقیانوس هند استقلال یافت و به تعبیر والرشتاینی، از منطقه نیمه پیرامونی به مرکز تبدیل شد؛ چرا و چگونه این تغییر و تبدیل رخ داد؟ امرای هرموز چگونه این تغییر را ایجاد کردند؟ این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی با رویکرد تاریخی، به این پرسش ها پاسخ می دهد و چگونگی این دگرگونی را بازمی نمایاند. پژوهش حاضر نشان داد امرای هرموز با درک درستی از مناسبات و اهمیت دریای پارس کوشیدند از ابزارهای دردسترس برای تشکیل یک حوزه مستقل استفاده کنند و تا حدودی در دستیابی به اهدافشان موفق بودند. برخلاف دیدگاه طرفداران والرشتاین، سیاست و تمرکز قدرت سیاسی، عامل اصلی شکل گیری جهان اقتصاد دریای پارس بود. این عامل خود را در دو شکل اتحادیه تجار و تسلط بر مسیرهای دریایی نشان داد.