مطالعه تجارب حکمرانی خوب در آموزش عالی کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی؛ درس مایه هایی برای آموزش عالی ایران

آموزش عالی، برای دستیابی به هدف های راهبردی خود در جامعه، نیاز به تدابیر حکمرانی در جهتی پایدار دارد تا از رهگذر آن بتواند ماموریت خود را به درستی تعریف و ترسیم کند و با استواری به سوی آن گام بردارد. شناخت پژوهشی کشورهای پیشرو جهان در این زمینه می تواند درس آموخته های سیاستی در خور درنگ و گاه ارزشمندی برای نظام آموزشی دیگر کشورها، به ویژه نظام آموزش عالی ما، که از تداوم رویه های سنتی ناکارآمد و پرهیز از شیوه های حکمرانی آموزش عالی روزآمد رنجه است، دربرداشته باشد. در مقاله حاضر، با کاربست روش پژوهش تحلیل اسناد و بهره گیری از روش نمونه گیری هدفمند، به شناسایی و تحلیل کیفی تجارب حکمرانی خوب در آموزش عالی سه کشور منتخب- شامل آلمان، انگلستان و کانادا- در ابعاد چهارگانه تدبیر امور کیفیت، تدبیر استقلال دانشگاهی، تدبیر امور مالی و تدبیر مدیریت دانشگاهی پرداخته شده است. گردآوری داده ها با جستجو در مندرجات وب گاه دانشگاه ها، مقالات، گزارش ها و اسناد دولتی و دانشگاهی انتشار یافته صورت پذیرفت و در دو سطح کدگذاری باز و محوری تحلیل کیفی شد. از مطالعه و تحلیل های تجارب حکمرانی خوب در آموزش عالی کشورهای منتخب، در بعد تدبیر امور کیفیت، شامل ارزیابی و تضمین کیفیت در بستر چارچوب های مورد توافق، آمایش چندگانه نظام ارزیابی، اعتبارسنجی و تضمین کیفیت، شفافیت و پاسخگویی و بهبود به عنوان منطق ارزیابی و تضمین کیفیت آموزش عالی شناسایی شدند. در بعد تدبیر استقلال دانشگاهی، تجاربی از جمله: آزادی آکادمیک با محوریت خودگرانی دانشگاهی و تعامل تسهیل گرایانه در ارتباط حکمرانی درون و برون دانشگاهی شناسایی شدند. مدیریت و برنامه ریزی همیارانه نظام مند، و مدیریت شبکه ای مبتنی بر مرجعیت علمی تجاربی بودند که در بعد مدیریت و برنامه ریزی دانشگاهی بازنمایی شدند. افزون بر آن ،در بعد تدبیر امور مالی، تجاربی همچون بودجه ریزی اقتضایی استوار بر شاخصه های علمی، و تنوع پذیری حمایتی در تامین منابع مالی شناسایی گردیدند. مقاله، در پایان، با مهم برشمردن یافته های به دست آمده از پژوهش خود در تجارب نظام های حکمرانی/سکانداری کشورهای منتخب، مطالعه و بررسی آنها را به عنوان درس آموخته هایی قابل درنگ برای آگاهی و بسترسازی سنجیده به منظور بهره گیری اثربخش از آنها، در چارچوب برنامه های اقدام متناسب وروزامد در زمینه حکمرانی/سکانداری آموزش عالی، به همه سیاستگذاران و مسیولان آموزش عالی کشور توصیه کرده است.