اثر هیومیک اسید و تنش خشکی بر برخی ویژگی های فیزیولوژیک و صفات زراعی ارقام کلزا

به منظور بررسی اثر هیومیک اسید بر برخی ویژگی های فیزیولوژیکی و صفات زراعی ارقام کلزا در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در شهرستان کلیبر در سال زراعی 1398 انجام شد. عامل اصلی شامل آبیاری پس از 60، 90 و 120 میلی متر تبخیر آب از تشتک تبخیر کلاس A، ارقام کلزا (آر.جی.اس، هایولا 420، تراپر و ساری گل) به عنوان عامل فرعی و پنج سطح (صفر) 100، 200، 300 و 400 میلی گرم در لیتر کاربرد هیومیک اسید به عنوان عامل فرعی- فرعی بودند. نتایج نشان داد که اثرات ساده تنش خشکی، هیومیک اسید و ارقام بر صفات اندازه گیری شده در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. هم چنین برهم کنش دوگانه (تنش خشکی × هیومیک اسید و تنش خشکی × ارقام) بر شاخص کلروفیل، ارتفاع بوته، تعداد خورجین در بوته، عملکرد دانه و عملکرد روغن معنی دار شد. با افزایش تنش خشکی از محتوای رطوبت نسبی (54/20 درصد)، تعداد دانه در غلاف (32/25 درصد)، وزن هزار دانه (58/16 درصد) و درصد روغن (75/6 درصد) کاسته شد؛ درحالی که بر غلظت پرولین (13/35 درصد) افزود. بیش ترین عملکرد روغن و عملکرد دانه به تیمار 60 میلی متر تبخیر و 400 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید و کم ترین میزان عملکرد روغن و عملکرد دانه به تیمار 120 میلی متر تبخیر و عدم استفاده از هیومیک اسید اختصاص یافت. هیومیک اسید سبب افزایش محتوای رطوبت نسبی، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه و درصد روغن شد و مقدار پرولین را (31/26 درصد) کاهش داد. در نتیجه، محلول پاشی 400 میلی گرم در لیتر هیومیک اسید در سطوح مختلف تنش خشکی باعث بهبود ویژگی های فیزیولوژیکی و افزایش مولفه های تولیدی در مقایسه با شاهد (عدم محلول پاشی) شد. در چهار رقم مورد ارزیابی رقم هایولا 420 بیش ترین عملکرد دانه و اجزای عملکرد، را دارا بود. با توجه به نتایج به دست آمده هیومیک اسید موجب کاهش خسارات وارد شده در مواجه با خشکی شد.