تاثیر زمینه فرهنگی اجتماعی بر پیش فرض های مفسر؛ موردکاوی تفسیر مفسران اندلسی از آیات ولایت

شناخت شرایط حاکم بر روزگار تدوین تفاسیر قرآن، امری مهم و شایسته درنگ است. در این میان تاثیرپذیری مفسران اندلس از فضای اموی حاکم بر جغرافیا و فرهنگ آن دیار و انعکاس آن در چگونگی بهره گیری آنان از گزارش های تاریخی و روایات تفسیری، مورد پژوهش این تحقیق است. پژوهش حاضر، با جمع آوری داده های کتابخانه ای و روش پردازش توصیفی تحلیلی، به ارزیابی کیفی تاثیرپذیری شماری از مفسران اندلسی، یعنی ابن عطیه، قرطبی، ابن جزی کلبی و ابوحیان، در بستر اعتقادی و اجتماعی حاکم بر مغرب اسلامی در تفسیر آیات ولایت پرداخته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که خاستگاه اموی مفسران یادشده، زمینه ساز برداشت های ناقص و یک سویه آنان از آیات ولایت و در نظر نگرفتن حجم قابل توجهی از روایات فریقین در تفسیر این آیات شده است. این مفسران، با بهره گیری از فضاپردازی و دامن زدن به گزارش های تاریخی نامرتبط با فضای نزول آیه، تاکید حداکثری بر مسایل ادبی در تفسیر و چشم پوشی از دیگر احادیث تفسیری مشهور و مرتبط با آیه، تفسیری همسو با مبنای اعتقادی و نظری خویش ارایه کرده اند.