بررسی جامعه شناختی عدم موفقیت شرکت های سهامی زراعی در دوران بعد از اصلاحات ارضی (مورد مطالعه: شرکت سهامی زراعی رودپیش فومن)

اصلاحات ارضی را می توان مهم ترین اتفاق در جامعه روستایی ایران در یکصد سال اخیر دانست که صاحب نظران درباره آن از منظرهای مختلف به بحث و تبادل نظر پرداخته اند. تشکیل واحدهای بهره برداری جمعی مانند شرکت های سهامی زراعی، از سیاست های متمم اجرای اصلاحات ارضی بود که چندان توفیق نیافت.پژوهش حاضر به شیوه کیفی به فرایند فروپاشی نظام بهره برداری شرکت های سهامی زراعی می پردازد. داده ها از طریق مصاحبه های باز و نیمه ساخت یافته از 15 نفر از اعضا، سهامداران و دست اندرکاران شرکت سهامی زراعی رودپیش فومن گردآوری و داده ها با روش تحلیل مضمون، توصیف و تحلیل شد.مسایل اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی-معیشتی و حقوقی-قانونی با مضامینی مانند ناآگاهی، مشارکت غیرداوطلبانه، منفعت نامعلوم و مالکیت، پیش از آغاز فعالیت شرکت و مسایل اجتماعی-فرهنگی، فنی- تکنیکی، حقوقی-قانونی و سازمانی-تشکیلاتی با مضامینی مانند عدم پذیرش اجتماعی، انعطاف ناپذیری مدیران، احساس بی قدرتی سهامداران، شکست روش های نوین، تغییر چندباره قراردادها، احساس سلب مالکیت، دست اندرکاران غیرمتخصص و نبود تشکیلات اداری و نظام جزا و پاداش کارآمد در زمان فعالیت آن، از مولفه های موثر در سرانجام شرکت بوده اند.این پژوهش نشان می دهد درنظرنگرفتن شرایط فرهنگی و تجربه زیسته مردم بومی، عدم احترام به مالکیت و نبود برنامه ریزی برای کسب اعتماد اجتماعی -که لازمه سرمایه اجتماعی مورد نیاز برای موفقیت هر طرح توسعه محلی است- ایجاد یک نظام بهره برداری جدید را به شکست خواهد کشاند.