بررسی کارآیی ژن های مقاومت نسبت به Puccinia graminis f.sp. tritici عامل بیماری زنگ سیاه گندم در استان اردبیل

عامل بیماری زنگ سیاه گندم (Puccinia graminis f.sp. tritici) یکی از بیماری های مهم گندم در ایران است که خسارت سنگینی را در سال های شیوع بیماری می تواند وارد نماید. در چند سال اخیر نژادی از قارچ عامل بیماری به نام Ug99 و تغییر یافته های آن ظهور یافته است که روی گیاهان حامل اغلب ژن های مقاومت موجود در ارقام تجاری گندم، بیماری زا می باشند. با توجه به این که این ژن ها در منابع مقاومت به  Ug99به طور وسیع در مناطق گندم کاری ایران استفاده می گردد، لازم است وضعیت تغییرات ژنتیکی این قارچ به طور مداوم بررسی شود تا از ارقام مقاوم مناسب استفاده گردد. برای این منظور 56 لاین افتراقی که از کشور کانادا تهیه شده بود، در مزرعه و تحت شرایط طبیعی در استان اردبیل هر لاین در دو ردیف یک متری در فصل پاییز کشت شدند و هر ده روز یک بار پای بوته ها به طریق غرقابی آبیاری شد تا شرایط بهینه برای توسعه بیماری مهیا گردد. مطابق با نتایج، در هر دو سال بیماری به خوبی در خزانه مستقر شد. گیاهان حامل ژن SrMcN حساس ترین ژن نسبت به زنگ سیاه گندم بود و بقیه گیاهان حامل ژن های نیمه مقاوم تا حساس بودند. در سال دوم نیز بیماری بخوبی ظاهر شد. گیاهان حامل ژن های SrMcN، Sr9h و Sr42 حساس ترین ژن ها بودند، اما گیاهان حامل ژن های Sr24 وSr47  مقاوم بودند که برای ایجاد ارقام مقاوم به زنگ سیاه در ایران توصیه می گردند. هم چنین از گیاهان حامل ژن های Sr31،Sr26  ، Sr27 و Sr28 که مقاومت نسبتا خوبی نسبت به زنگ سیاه داشتند می توان در ترکیب با ژن های Sr24 وSr47  در تولید ارقام مقاوم به زنگ سیاه استفاده نمود.