مقایسه اثربخشی طرح واره درمانی و درمان شناختی رفتاری بر انعطاف پذیری شناختی و افکار خودآیند منفی در بیماران دارای اختلال افسردگی اساسی: یک کارآزمایی بالینی تصادفی شده در شهر تهران

بیماران افسرده انعطاف پذیری شناختی کم و افکار خودآیند منفی زیادی دارند. هدف پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی طرح واره درمانی و درمان شناختی رفتاری بر انعطاف پذیری شناختی و افکار خودآیند منفی در بیماران دارای اختلال افسردگی اساسی بود.

پژوهش حاضر، یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی سه گروهی با طراحی پیش آزمون و پس آزمون و پیگیری یک ماهه همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری را تمامی بیماران دارای تشخیص اختلال افسردگی اساسی در کلینیک های انتخاب نو و آریاز تهران در نیمه اول سال 1401 تشکیل دادند. چهل و پنج نفر از بیماران داوطلب واجد شرایط به شیوه دردسترس به روش تخصیص تصادفی با استفاده از جدول اعداد تصادفی در دو گروه مداخله و یک گروه گواه (هرگروه پانزده نفر) قرار گرفتند. ابزارهای گردآوری داده ها شامل پرسش نامه انعطاف پذیری شناختی (دنیس و وندر وال، 2010) و پرسش نامه افکار خودآیند (هالن و کندال، 1980) بود. درمان ها فقط برای گروه های مداخله اجرا شد. داده ها با استفاده از آزمون های دقیق فیشر، آنالیز واریانس یک طرفه، تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و آزمون تعقیبی توکی در سطح معناداری 0٫05 توسط نرم افزار SPSS نسخه 24 تحلیل شدند.

در مراحل پس آزمون و پیگیری، تفاوت معناداری بین گروه های مداخله و گروه گواه در متغیرهای انعطاف پذیری شناختی و افکار خودآیند منفی وجود داشت (0٫001>p). در مرحله پس آزمون، تفاوت معناداری بین اثربخشی دو روش درمانی در کاهش نمرات افکار خودآیند منفی (0٫001>p) و افزایش نمرات انعطاف پذیری شناختی (0٫013=p) مشاهده شد؛ به طوری که درمان شناختی رفتاری تاثیر بیشتری داشت. در مرحله پیگیری، درمان شناختی رفتاری درمقایسه با طرح واره درمانی در کاهش نمرات افکار خودآیند منفی موثرتر بود (0٫009=p)؛ اما در افزایش انعطاف پذیری شناختی تفاوت معناداری بین درمان ها مشاهده نشد (0٫101=p).

هر دو روش طرح واره درمانی و درمان شناختی رفتاری در افزایش انعطاف پذیری شناختی و کاهش افکار خودآیند منفی بیماران موثر است؛ اما درمان شناختی رفتاری موثرتر از طرح واره درمانی است؛ درنتیجه می توان از هر دو رویکرد برای افزایش انعطاف پذیری شناختی و کاهش افکار خودآیند منفی بیماران مبتلا به افسردگی اساسی بهره برد.