شناسایی طوفان ها و کانون های تولید گرد و غبار در جنوب شرقی ایران (مطالعه موردی: منطقه سیستان)

جنوب شرقی ایران به ویژه سیستان جزء مناطق بحرانی کشور است که به طور مستمر تحت تاثیر گرد و غبار قرار دارد و در سال های اخیر، بر شدت آن افزوده شده است. هدف از اجرای این تحقیق، شناسایی کانون های گرد و غبار در جنوب شرق ایران با تاکید بر طوفان های سیستان است که با استفاده از روش ترکیبی مبتنی بر مطالعات میدانی، تکنیک های دورسنجی و تجزیه و تحلیل سرعت باد انجام می شود. بدین منظور، مهم ترین متغیرهای موثر بر تولید گرد و غبار از جمله شاخص های پوشش گیاهی، دما و رطوبت سطح زمین با استفاده از تصاویر مودیس و شیب با استفاده از تصاویر استر استخراج و با استفاده از منطق فازی با نقشه زمین شناسی تلفیق شد. بازسازی طوفان های ناشی از کانون های شناسایی شده براساس الگوریتم BTD و با استفاده از 42 تصویر مودیس صورت گرفت. برای تجزیه و تحلیل بادهای منطقه نیز از نرم افزار (WRplot view 8) استفاده شد. نتایج نشان داد که کمترین مقادیر شاخص پوشش گیاهی و رطوبت سطحی خاک، مربوط به اراضی بایر و بیابانی است که بیشترین میزان دمای سطحی را دارد و ساختار زمین شناسی آنها از آبرفت های ریزدانه، رسوبات رودخانه ای، پهنه های سیلت نمکی و تپه های ماسه ای تشکیل شده است که با کانون های بحرانی تولید گرد و غبار در محدوده مطالعه انطباق دارد. با آشکارسازی طوفان های گرد و غبار، یافته ها بیانگر آن است که گستره وقوع این طوفان ها از نواحی شرقی تا جنوب شرقی خراسان جنوبی و جنوب غربی افغانستان است که نواحی شمالی تا جنوب شرقی سیستان را نیز در برمی گیرد. همچنین تجزیه و تحلیل سرعت باد نشان داد که جهت وزش باد غالب سیستان، از شمال غربی و شمال است که  با وزش طوفان های شنی در محدوده مورد مطالعه هم جهت می باشد. با توجه به نتایج این پژوهش، طوفان های گرد و غبار در جنوب شرقی کشور منشا داخلی و خارجی دارد. مهم ترین کانون تولید گرد و غبار، در بخش جنوب غربی افغانستان و شمال سیستان متمرکز است که کنترل آن به اجرای برنامه های مدیریتی در سطح منطقه ای و فرا منطقه ای نیازمند است.