بررسی جایگاه و منزلت انسان از منظر قرآن کریم

نگاه هر یک از مکاتب مهم بشری به مقوله «کرامت انسانی»، از مبانی نظری مهم و پایه ای آن مکاتب شمرده می شود و به روحی سیال می ماند که در تک تک باورهای این مکاتب جاری است. هدف از نگارش این پژوهش، تبیین ملاک ارزش و جایگاه انسان در نظام آفرینش از منظر مبانی نظری اسلام در مقابل اندیشه اومانیسم در جهان غرب است. این مقاله، با استفاده از داده های کتابخانه ای و اسنادی به روش توصیفی - تحلیلی به دسته بندی آیات قرآن و احادیث اهل بیت (ع)، درباره کرامت انسانی و خاستگاه و اقتضایات آن می پردازد. یافته های تحقیق نشان می دهد که در نگرش برخاسته از قرآن و روایات، انسان دارای کرامت طبیعی (تکوینی) است که مربوط به نوع بنی آدم است، و همچنین می تواند با به فعلیت رساندن استعدادهای وجودی خویش در مسیر حق، از کرامت ارزشی (اکتسابی) بهره مند شود. تا زمانی که عنوان بنی آدم با مولفه های کرامت طبیعی مانند روح، عقل و اختیار بر انسان صادق است، از حقوق فطری، طبیعی و اجتماعی برخوردار خواهد بود؛ مگر آنکه خالق شارع، مجازات خاصی را برای ارتکاب عمل خاصی تعیین کند که البته، فرا رفتن از آن نیز موجب ظلم بر بزه کار و نقض کرامت او خواهد بود.