بررسی عوامل تاب آوری فضایی در مسجد جامع اصفهان

اصطلاح تاب آوری در عرصه معماری و شهرسازی مفهومی تازه است که اخیرا موردتوجه کارشناسان و نظریه پردازان این حوزه قرار گرفت. این واژه در طول زمان گسترش یافت و به وجوه دیگر مرتبط با جوامع شهری همچون اجتماعی و اقتصادی و... نیز توجه شد. یکی از ابعاد مهم تاب آوری بعد فضایی است که به معنای پایداری و حیات بنا طی تغییر و تحولات مختلف تاریخی با حفظ هویتشان است. مسجدجامع یکی از انواع فضاهای شهری است که با وجود تحولات و آسیب های مختلف محیطی، در تاریخ به نحو مطلوبی به حیاتش ادامه داده است. بنابراین، این سوال مطرح می شود که چه عواملی سبب تاب آوری مساجد تاریخی، به طور خاص مسجدجامع اصفهان، طی دوره های گذشته شده اند؟ لذا در این پژوهش به بررسی مسجدجامع شهر اصفهان و عوامل تاثیرگذار در تاب آوری این فضای تاریخی پرداخته شد. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و رویکرد تحلیل محتواست. ابتدا با شیوه استدلال قیاسی و مراجعه به منابع معتبر، دو عامل اجتماعی و کالبدی تاب آور از لابه لای مفاهیم نظری این حوزه استخراج شدند و به عنوان شاخص های مدل مفهومی تاب آوری فضایی ارایه گردیدند و سپس با بررسی نمونه موردی تحقیق، سنجش و ارزیابی قرار گرفتند. نتیجه اجمالی این تحقیق حاکی از این است که هندسه بنا، انعطا ف پذیری، آسایش محیطی، خوانایی، نظام دسترسی و حرکت سبب ارتقای تاب آوری کالبدی این مسجد و عواملی همچون تنوع، هویت اجتماعی، ایمنی و امنیت، آگاهی، مشارکت اجتماعی، عدالت اجتماعی، آسایش روان شناختی و توجه به عوامل زیبایی شناختی باعث تاب آوری اجتماعی بنا شده اند که سرانجام به تاب آوری فضایی مسجدجامع اصفهان انجامیده اند.