رفتار سازگاری کشاورزان شهرستان خوی در برابر تغییرات اقلیمی

پدیده تغییر اقلیم به هر گونه تغییر بلندمدت در شرایط آب و هوایی اطلاق می گردد. امروزه بحرانی ترین تهدید زیست محیطی علیه کره زمین، تغییرات اقلیمی است. از طرفی تغییرات اقلیمی که در دهه های اخیر بر شدت آن افزوده شده، مدیران آب، مصرف کنندگان آب و به طور کلی برنامه ریزان و تصمیم سازان را با چالش های جدی مواجه کرده و منطقی نیز وجود ندارد که فرض شود وضعیت تغییر اقلیم و شرایط هیدرولوژیکی به همان شکلی که پیش از این بوده در آینده هم ادامه خواهد داشت؛ بنابراین، در شرایطی که شتاب تغییرات اقلیمی و آثار محدود کننده آن بر منابع متداول فعلی آب کشور، چالش های مهمی را فراروی ما قرار داده و اهتمام جدی بر مواجهه با تغییر اقلیم به عنوان یک راهبرد جدی مطرح است. تغییرات اقلیمی روی بخش کشاورزی نیز در مناطق مختلف جهان از جمله ایران تاثیرات منفی گذاشته و لذا کشاورزان برای حفظ معیشت خویش نیازمند سازگاری بیشتری با این تغییرات هستند. از این رو پژوهش حاضر با هدف درک رفتار سازگاری کشاورزان با تغییرات اقلیمی با استفاده از مدل رفتاری (انگیزش محافظت) در شهرستان خوی از توابع استان آذربایجان غربی انجام شده است.

پژوهش کمی حاضر، از نوع پژوهشهای کاربردی استکه به روش توصیفی همبستگی در شهرستان خوی انجام شده است. جامعه آماری 25811 خانوار بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 380 خانوار با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه ای بود که روایی  ظاهری و محتوایی آن توسط پانلی از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی به تایید رسید و پایایی دسته گویه های آن با استفاده از ضریب آلفای کرنباخ (90/0 ≤ α ≤ 72/0) محقق گردید به منظور تجزیه و تحلیل داده ها؛ از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. 

نتایج و بحث: 

یافته های پژوهش نشان داد میزان سازگاری خانوار های کشاورز نسبت به تغییرات اقلیم یکسان نبوده و در پایان نسبت به  ارایه الگوی سازگاری خانوارهای کشاورز نسبت به تغییر اقلیم و ارایه پیشنهاد های بهبود دهنده در زمینه کاهش اثرات و مدیریت آن اقدام شده است. بر اساس یافته های پژوهش مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر رفتار سازگاری عبارتند از حفظ ساختار کشاورزی، حفظ استاندارهای زندگی، حفظ انسجام اجتماعی، بکارگیری راهبردهای مختلف برای سازگاری، یادگیری راه حل های جدید برای مقابله با بحران و حفظ قدرت تصمیم گیری که بیشترین رابطه را با رفتارسازگاری داشتند. این در حالی است که حفظ روحیه کمترین رابطه را با رفتار سازگاری نشان می دهد. در مجموع، متغیرهای مستقل مورد مطالعه قادر هستند 87 درصد از تغییرات رفتار سازگاری را پیش بینی نمایند.

نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر حاکی از آن بود که با بکارگیری راهبردهای مختلف برای سازگاری، یادگیری راه حل های جدید برای مقابله با بحران و بکارگیری خلاقیت برای مقابله با بحران، توان سازگاری با تغییرات اقلیم از نظر اقتصادی را در خود افزایش می دهند. همچنین ارزیابی رفتار کشاورزان در خصوص تغییرات آب و هوایی نشان داد که بیشتر کشاورزان با آگاهی از تغییرات اقلیمی در سال های اخیر، به این توانایی رسیده اند که با حفظ عملکرد و ساختار کشاورزی، استاندارد های زندگی خود را حفظ و ارتقا دهند؛ لذا، می توان با ارایه راه کارها و فنون نوین به کشاورزان منطقه و همچنین در دسترس قرار دادن اطلاعات به روز اقلیمی گام موثری در سازگاری پایدار در منطقه با تغییرات اقلیمی برداشت.