غربالگری لاین های ذرت (.Zea mays L) با استفاده از شاخص های گزینش برای تحمل به تنش شوری

عوامل تنش زای غیرزیستی از جمله تنش شوری، موجب کاهش عمده عملکرد ذرت به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک می شود. کاربرد شاخص های گزینش برای تحمل به تنش شوری، راهکار موثری جهت غربالگری ژنوتیپ های متحمل ذرت در راستای برنامه های به نژادی این محصول می باشد. بدین منظور، ارزیابی 86 لاین ذرت تحت شرایط نرمال و تنش شوری (dSm-1 8) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط گلدانی طی سال 1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ارومیه انجام گرفت. بر اساس عملکرد دانه لاین های ذرت در شرایط نرمال و تنش شوری، ده شاخص گزینش برای تحمل به تنش شوری شامل شاخص حساسیت به تنش (SSI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی بهره وری (GMP)، میانگین هارمونیک (HM)، شاخص تحمل غیرزیستی (ATI)، شاخص مقاومت به خشکی (DI)، شاخص تغییر یافته تحمل به تنش در شرایط نرمال (MpSTI) و تنش (MsSTI) محاسبه شدند. تنوع ژنتیکی بالایی در بین لاین های مورد مطالعه از لحاظ عملکرد دانه و شاخص های گزینش به دست آمد. شاخص های STI، MP، GMP و HM بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در هر دو شرایط نرمال و تنش شوری داشتند و بر اساس نمودار سه بعدی، لاین های متحمل به شوری با عملکرد بالا در هر دو شرایط نرمال و تنش شوری را از سایر لاین ها تفکیک نمودند. نتایج حاصل از روش های آماری چندمتغیره شامل تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی، نه تنها قادر به تمایز لاین های با عملکرد بالا در هر دو شرایط نرمال و تنش شوری بودند، بلکه قادر بودند لاین های پایدار در شرایط تنش را نیز از لاین های ناپایدار تفکیک نمایند. بدین ترتیب، لاین های Ma010، Ma026، Ma009، Ma027، Ma023، Ma007 و Ma005 به عنوان لاین های ذرت متحمل به شوری با عملکرد پایدار جهت استفاده در برنامه های به نژادی معرفی می شوند.