مسائل مالی زنان ساسانی در وضعیت ستوری در اسناد تبرستان
با سقوط شاهنشاهی ساسانی در 651 م. چنین به نظر می رسید که بایستی تمامی ساختارهای سیاسی- اجتماعی ساسانیان بعد از حاکمیت دولت جدید تغییر یابد، ولی شواهد مکتوب و باستان شناسی بر جای مانده از آن نشان دارد که میراث فقهی- حقوقی ساسانی برای سده های متمادی در ایرانشهر باقی ماند. حفظ تداوم نسل و دارایی در دین زردشتی از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و تداوم نسل از طریق فرزند پسر می توانست حفظ گردد. در صورت نبود پسر، شخص می توانست از طریق راه کارهایی این نقیصه را رفع کند، یا فرزند پسری به فرزندخواندگی می پذیرفت یا به نام آن مرد ازدواج های نیابی ترتیب داده می شد. فرزندان حاصل از این ازدواج ها نیز به متوفی تعلق می یافتند. «ستوری» یکی از نمونه ازدواج های نیابی است که با هدف تامین جانشین و وارث در جامعه ایران بعد از ساسانیان اجرا می شده است. ستوری دو جنبه مالی و دینی داشت و انگیزه زن برای بر عهده گرفتن ستوری بیشتر جنبه مالی آن مورد اهتمام بود. با توجه به اهمیت جایگاه ستوری در جامعه ایران بعد از ساسانیان پژوهش حاضر بر آن است، مسیله ستوری را بر پایه اسناد 11 و 28 پساساسانی تبرستان مورد بررسی قرار داده و مسایل مالی زنان جامعه ایران بعد از ساسانیان را در ستوری نشان دهد. بدین سان، این اسناد ما را با رویه سیر پذیرش مسایل مالی در ادوار پس از سقوط ساسانیان در مناطقی که همچنان متاثر از فرهنگ حقوقی عصر ساسانی آشنا می کند. شیوه پژوهش در گفتار حاضر توصیفی- تحلیلی و بر پایه بررسی موردی اسناد پساساسانی تبرستان و مطالعه کتابخانه ای استوار است. بررسی ها در این اسناد نشان می دهد که قوانین فقهی-حقوقی در جامعه زردشتی از انسجام و نظم خاصی بهره مند بوده و جامعه زردشتی ایران هیچگاه پیوند خود را با گذشته قطع نکرده است و پیوسته برای قرون متمادی بر همان قوانین ادامه یافته است.
-
تبیین و تحلیل جایگاه زنان نژاده دربار بر نگاره کندها و سکه های بهرام دوم ساسانی (276-293م.)
*، محمودرضا کوه کن، اسماعیل سنگاری
مجله پژوهش های تاریخی ایران و اسلام، پاییز و زمستان 1402 -
سالاری در دین زردشتی و مشابهت های آن با انواع سرپرستی در فقه اسلامی
کلثوم غضنفری*، حسین بادامچی،
فصلنامه خانواده پژوهی، بهار 1402