انتخاب الگوی مناسب ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی در ایران

پدیده ی اسکان غیررسمی اکنون در اکثر شهرهای بزرگ و متوسط کشور در صدر چالش های مدیریت شهری قرار گرفته است. با وجود اقدامات صورت گرفته در دهه های اخیر، هنوز تغییر شگرفی در کیفیت زندگی ساکنان سکونتگاه های غیررسمی صورت نگرفته است. پژوهش حاضر با هدف انتخاب الگویی جامع برای ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی در ایران، به بررسی رویکردهای نوین مواجهه با اسکان غیررسمی پرداخته است. بعد از بررسی منابع متعدد، 42 دیدگاه مطرح شده بعد از توانمندسازی، شناسایی شده است. سپس با کمک روش کیفی نظریه زمینه ای و استفاده از کدگذاری های باز، محوری و مرکزی، 5 نوع دسته بندی مختلف برای این دیدگاه ها تعریف شده است. دسته بندی بر اساس ماهیت که همان سلسله مراتب مفهومی است و شامل پارادایم، نظریه، رویکرد، راهبرد، الگو و برنامه است، مبنای انتخاب قرار گرفته است. بر مبنای اولویت این پژوهش، از میان 6 دسته ی مفهومی، الگو برای ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی انتخاب شده است. از میان 15 الگوی شناخته شده، 7 الگو که در تقسیم بندی بر اساس جامعیت، در دسته الگوهای جامع قرار گرفته اند با کمک Delphi-AHP  مورد آزمون قرار گرفته اند. بدین منظور از نمرات انتسابی 24 متخصص بر اساس 7 معیار، استفاده شده و بعد از اجرای دقیق تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، الگوی ارتقابخشی درجا به عنوان مناسبترین رویکرد برای ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی انتخاب شده است. همچنین الگوی مسکن همکارانه به عنوان الگوی انتخابی دوم و الگوی راهبرد توسعه شهری به عنوان الگوی انتخابی در شرایط هموزن بودن معیارها نیز دارای ظرفیت های زیادی برای ساماندهی اسکان غیررسمی در ایران هستند.