بررسی فضای زندگی زنان در خانه های سنتی ایران (مطالعه موردی: خانه ملک التجار)

نگاه حداقلی و سوداگرایانه به مسکن موجب عدم پاسخگویی مناسب طرح خانه های امروزی به نیازهای روانی ساکنان بخصوص نیازهای بانوان -که در فرهنگ ایرانی اساس و محور معنوی خانه محسوب می شوند- شده است و ضرورت دارد این موضوع از نقطه نظر های مختلف مورد بررسی قرار گیرد. از آنجا که در فرهنگ ایرانی در پیش و پس از اسلام زنان همواره جایگاه ویژه و قابل احترامی داشته اند، در آثار تمدنی به ویژه معماری، می توان چنین نگرشی را مورد بررسی قرار داد. می توان پرسید وجوه ممیزه روان شناختی زنان در نگرش ایرانی-اسلامی چیست و چگونه این وجوه در معماری خانه ایرانی موثر بوده است؟ در این پژوهش برای شناسایی مولفه های روانشناختی زنان در معماری از روش اسنادی و کتابخانه ای و برای تطبیق مولفه های جنسیتی با مصداق معماری، از روش مشاهده میدانی استفاده شده است. مطالعه موردی این پژوهش «خانه ملک التجار» در اصفهان می باشد، این بنا از نمونه های خانه ی قاجاری با کیفیت و دارای تنوع فضایی است و می تواند زندگی خانواده ایرانی را در آن  دوره به درستی بازتاب دهد. در بررسی این خانه یافته ها نشان میدهد در طراحی خانه ایرانی فضاها و طرح معماری آن با توجه به ویژگی های جنسیتی سازماندهی و شکل داده شده اند تا زنان نیز در فضای زندگی از آسایش و راحتی، حفظ ارزش، حفظ حقوق، عزت نفس، تنوع، حفظ روحیه و احساسات خویش، برخوردار باشند. مولفه های یادشده در انطباق با کارکرد، فرم، ارتباط با بستر طبیعی، انتخاب مصالح و تزیینات قرار گرفته است و نهایتا می توان دریافت که بسیاری از فضای خانه های ایرانی منطبق بر ویژگی های زنانه است.