ارزیابی تنوع ژنتیکی لاین های پیشرفته پر روغن کاملینا تحت شرایط دیم

توسعه کشت دانه های روغنی یکی از اهداف مهم و کلان کشور در رسیدن به خودکفایی در این زمینه است که نقش به‏ سزایی در امنیت غذایی کشور خواهد داشت. کاملینا یک دانه روغنی امیدبخش است که به طور بالقوه می‎تواند به عنوان یک محصول کم نهاده برای تولید به ویژه در دیمزارها استفاده شود. با این حال، اطلاعات کمی در مورد لاین‎ های اصلاحی کاملینا وجود دارد. بنابراین، این مطالعه با هدف بررسی و غربال لاین‏ های پیشرفته کاملینا از نظر ویژگی‎ های زراعی، عملکرد و درصد روغن دانه با استفاده از روش‎های آماری مختلف انجام شد.

مواد و روش‎ ها: 

در این مطالعه تعداد 19 لاین پیشرفته پر روغن به همراه رقم سهیل با هدف غربال از نظر ویژگی‎ های زراعی، عملکرد و درصد روغن دانه مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات سراب چنگایی خرم ‏آباد، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان در سال زراعی 1400-1399 تحت شرایط دیم اجرا شد.

یافته‏ ها: 

بر اساس نتایج، صفات عملکرد روغن و عملکرد دانه با بیش از 40 درصد، دارای بیشترین ضریب تغییرات بودند. کمترین تنوع بر اساس این آماره مربوط به صفات روز تا گلدهی و روز تا رسیدن بود. تجزیه واریانس نشان داد که تنوع ژنتیکی معنی‏ داری بین ژنوتیپ های مورد مطالعه از نظر اغلب صفات وجود دارد. بیشترین عملکرد دانه (901 کیلوگرم در هکتار)، محتوای روغن (35/83 درصد) و عملکرد روغن (324 کیلوگرم در هکتار) برای لاین DH60 ثبت گردید. طبق نتایج مقایسه میانگین، ارتفاع بوته ژنوتیپ‏ ها بین 70/17 و 80/33 سانتی‏ متر، روز تا گلدهی بین 124 و 136 و روز تا رسیدگی بین 156 و 167 بود. همبستگی بین عملکرد دانه و محتوای روغن دانه (**0/744) و عملکرد روغن (**0/995) مثبت و بسیار معنی ‎دار بود. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ‎ای، ژنوتیپ ‎ها در سه گروه قرار گرفتند و گروه‏ ها نیز به لحاظ آماری از نظر اغلب صفات دارای اختلاف معنی ‏دار بودند.

نتیجه‏ گیری: 

بر اساس نتایج همه روش‎ های آماری مختلف شامل مقایسه میانگین، تجزیه خوشه ‎ای، بای‎ پلات ژنوتیپ × صفت و شاخص SIIG لاین‎ های DH61، DH60 و DH105 به عنوان ژنوتیپ ‏های مطلوب و کاندید جهت برنامه ‏های تحقیقات به‎ نژادی و به ‎زراعی بعدی شناسایی شدند. لاین‎ های DH128، DH69، DH41 و DH82 به عنوان ضعیف‎ ترین ژنوتیپ‏ ها از نظر صفات مورد مطالعه تعیین شدند و قابل توصیه جهت کشت اقتصادی نیستند. نتایج این مطالعه نشان داد که کاملینا یک گیاه زراعی سازگار با شرایط دیم و برخوردار از دوره رشد کوتاه است که پتانسیل تنوع‎ بخشی به تناوب در دیمزارها را دارد.