تحلیل کهن الگوی «نقاب» در دیوان ملامح من الوجه الامبیذوقلیسی محمد عفیفی مطر

نقد کهن الگویی از جمله نقدهای نوینی است که با بهره گیری از نظریه ی کارل یونگ، ضمیر ناخودآگاه جمعی بشر را مورد نقد و تحلیل روان شناختی قرار می دهد و برای روان شخصیتی هر انسان، الگوهای زیادی من جمله: نقاب، سایه، آنیما، آنیموس و خود تعریف نموده است و نقاب یکی از این کهن الگوهای مهم اوست که برای رسیدن به خود و تکامل شخصیت، بسیار حایز اهمیت می باشد و آن درواقع به جنبه ی بیرونی از شخصیت فرد اطلاق می شود که آن را به جامعه نشان می دهد. با توجه به این که این کهن الگو از وجوه مشترک بسیاری از انسان ها خصوصا شعرا به شمار می رود و در شعر، نمود عینی تری دارد؛ بنابراین جستار حاضر، به بررسی کهن الگوی نقاب و نمود آن در اشکال مختلف و چگونگی خودنمایی تبعات مثبت و منفی آن در اشعار یکی از شعرای معاصر مصر به نام محمد عفیفی مطر در دیوان ملامح من الوجه الامبیذوقلیسی وی می پردازد. نتیجه ی پژوهش نشان می دهد از یک سو، با توجه به شرایط خفقان سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه ی عرب و تلاش شاعر برای روشنگری و آگاهی مردم، این تکنیک روان شناختی به نحو زیبایی جلوه می کند و نقاب های منفی، برای هویدا ساختن ظالمان و جنبه های مثبت نقاب ها، از سوی شاعر و دیگر نقاب ها به شکل های مثبت و منفی، برای اغراض مورد نظر، تبلور برجسته ای دارند و از سوی دیگر، عموما راه حل عملی برای گذر از تبعات منفی این گونه نقاب ها مشاهده نمی شود؛ بلکه در حد بیان موضوع بسنده می شود.