درآمدی نظری بر علل شکل گیری منازعات سیاسی با تاکید بر نقش نظام های سیاسی

اگرچه پیدایش حکومت ها تبلور اراده مردم، و بقای آن ها در گرو رضایت مردم است؛ اما بروز منازعه میان طرفین این تعامل نیز همواره امری اجتناب ناپذیر بوده است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تبیین آن دسته از رفتارهای حکومت ها به عنوان طرف قوی تر این تعامل است که بروز آن ها باعث شده منازعات سیاسی ایجاد شوند و بقای حکومت ها را با چالش مواجه نمایند. به منظور حصول به هدف پژوهش، با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از مستندات تاریخی و مصادیق عینی، آن دسته از علل شکل گیری منازعات سیاسی که ریشه در رفتار حکومت ها دارند، شناسایی گردید. پژوهش بر این فرضیه استوار است که اختلال در تامین نیازهای اساسی، باورها و رفتارهای غیرعقلایی و عدم موازنه قدرت، به عنوان علل اصلی بروز منازعات سیاسی است. براساس نتایج بدست آمده، به نظر می رسد سرچشمه آغاز منازعات میان مردم و حکومت وجود یا احساس بی عدالتی باشد. همچنین، در نظام قدرت یک طرفه که هم حکومت به عنوان طرف قدرتمند و هم مردم به عنوان طرف ضعیف درصدد دستیابی به منابع کمیاب هستند، معمولا طرف قدرتمند با استفاده از توانایی های خود، در جهت ایجاد نظام سلطه گام برمی دارد. در مقابل، مردمی که از اطاعت صرف به تنگ آمده اند، همواره مترصد فرصت هستند که به هر نحو ممکن، این سلطه جویی را نفی کنند. در مجموع، به نظر می رسد تعلل حکومت در رفع مشکلات مردم، هنگامی که قرار است تصمیمی بگیرد که نارضایتی های اجتماعی را کاهش دهد، یا مزایای بیشتری برای مردم فراهم آورد، می تواند باعث انباشت تدریجی گروه های ناراضی در جامعه و بروز منازعات سیاسی بازگشت ناپذیر شود. به نظر می رسد گام نخست برای کنترل منازعات سیاسی توسط حکومت ها، از بین بردن احساس بی عدالتی در جامعه باشد، که با تامین نیازهای اساسی و معیشتی مردم، محقق خواهد شد. در گام بعدی، حکومت ها باید بر افزایش مشروعیت خود متمرکز شوند، که اقتضای این امر ایجاد آزادی، در کنار حفظ شان خود و پرهیز از اعمال خشونت است. در نهایت، حکومت ها برای جلوگیری از بروز منازعات باید از انباشت تدریجی نارضایتی ها در سطح جامعه ممانعت کرده و انرژی مردم را به سوی فعالیت های مشارکتی هدایت کنند؛ این امر نیز منوط به انجام بهینه کارویژه حکومت، یعنی خدمت به مردم است.