ارزیابی شدت خطر بیابان ‏زایی و اثر آن بر کاهش پوشش گیاهی پناهگاه حیات وحش شیراحمد سبزوار، استان خراسان رضوی

هدف از انجام این پژوهش، ارزیابی شدت بیابان زایی و اثر آن بر کاهش پوشش گیاهی پناهگاه حیات وحش شیراحمد در شهرستان سبزوار استان خراسان رضوی بوده است. ارزیابی شدت بیابان ‏زایی با استفاده از مدل جهانی ESAs و با سه معیار کیفیت اقلیم، پوشش گیاهی و مدیریت انسانی برای یک دوره 10 ساله (1388 تا 1398) انجام شد. تغییرات خشکسالی با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده (SPI)، تراکم پوشش گیاهی و پتانسیل تولید علوفه با استفاده از شاخص نرمال شده تفاوت پوشش گیاهی (NDVI)، محاسبه شدند. نتایج پژوهش نشان داد در پناهگاه حیات وحش شیراحمد و در طول سال های 1388 تا 1398 بیابان‏زایی رخ داده و روند افزایشی داشته است. به طوری که در سال 1388، از نظر شدت بیابان زایی، 64/9درصد منطقه در طبقه بحرانی شدید و 35/1درصد در طبقه بحرانی متوسط قرار گرفته است. اما در سال 1398 در حدود 68/5درصد اراضی در طبقه بحرانی شدید بیابان زایی و 31/5درصد نیز در طبقه بحرانی متوسط قرار گرفته اند. علاوه برآن، نتایج نشان داد افزایش روند خشکسالی و تغییر پارامترهای اقلیمی به همراه فعالیت های انسانی علت اصلی گسترش بیابان زایی و کاهش پوشش گیاهی در منطقه شیراحمد سبزوار بوده است. بنابراین، بایستی نسبت به حفظ و پایداری این منطقه اقداماتی جدی صورت بگیرد تا از نابودی گونه‏ های گیاهی و جانوری جلوگیری شود. برخی از اقدامات همچون کاهش فشار چرای دام های اهلی از مراتع، جایگزینی شیوه های دامداری متمرکز و صنعتی به جای سنتی، اجرای برنامه های احیاء اراضی و تامین علوفه برای وحوش از جمله برنامه های پیشنهادی برای مدیریت و حفاظت از پناهگاه شیراحمد خواهد بود.